Όταν η Φωκίωνος Νέγρη ήταν ρέμα // Φωτο-τοπογραφική τεκμηρίωση του ρέματος Λεβίδη.

Φωτο-τοπογραφικό ταξίδι στην πάλαι ποτέ Αθήνα των ανοιχτών ρεμάτων, αυτή την φορά στην Κυψέλη και στην Φωκίωνος Νέγρη, γνωστή και ως "Πράσινη Λεωφόρος" στην λαϊκή κοσμολαλιά, όταν ήταν ακόμα ρέμα, 

γνωστό ως ρέμα Λεβίδη. 

Εισαγωγή

Η Φωκίωνος Νέγρη είναι μια ακόμα οδός των Αθηνών που κρύβει ένα υπόγειο, εγκιβωτισμένο ρέμα. Το άλλοτε γνωστό ως ρέμα Λεβίδη (από την οικογένεια Λεβίδη, κτηματίες της περιοχής) γίνεται η "Πράσινη Λεωφόρος" την δεκαετία του '30 και από την δεκαετία του '70 μετατρέπεται στον πλέον φημισμένο πεζόδρομο της Κυψέλης. Στην προσπάθεια ανασύνθεσης του φυσικού Αθηναϊκού τοπίου εξερευνούμε φωτο-τοπογραφικά την Φωκίωνος Νέγρη, ανακαλύπτοντας και φέρνοντας στο φως τα ίχνη του ρέματος που συγκεντρώνει, ακόμα και σήμερα, τα νερά που "κατέβαιναν" από τις πλαγιές του Αγχέσμου (Τουρκοβούνια).

Η προέλευση του ονόματος του ρέματος // Ρέμα Λεβίδη

Η οικογένεια Λεβίδη ήταν παλιά βυζαντινή οικογένεια ευγενών στρατιωτικών και πολιτικών με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη. Κατά τον 17ο και 19ο αιώνα πολλά μέλη της ιστορικής αυτής οικογένειας ανήλθαν σε υψηλές θέσεις του Πατριαρχείου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και παρείχαν μεγάλες υπηρεσίες στο υπόδουλο ελληνικό γένος. Μετά τις σφαγές της Κωνσταντινούπολης το 1821, μέλη της οικογένειας κατέφυγαν στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, στη Βλαχία στη Μολδαβία και στη Ρωσία και διακρίθηκαν κατά την διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας αλλά και μετά την απελευθέρωση των Ελλήνων.

Μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας τα μέλη της οικογένειας Λεβίδη διέπρεψαν στην πολιτική ενώ αρκετοί ακολούθησαν στρατιωτική και διπλωματική σταδιοδρομία. Γνωστός είναι και ο Λόφος Λεβίδη, στην Παλλήνη Αττικής ιδιοκτησία της οικογένειας Λεβίδη μετά τις αρχές του 20ου αιώνα.

Στην περιοχή μελέτης μας τώρα, στην πάλαι ποτέ έρημη περιοχή της Κυψέλης, στις αρχές του 20ου αιώνα, κατοικούσαν μέλη των οικογενειών Καλλιφρονά και Λεβίδη, οι οποίες κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης και τα σπίτια τους για πολλά χρόνια λειτουργούσαν ως τοπόσημα. Το ρέμα της περιοχής επομένως, λόγω της γειτνίασης του με τα κτήματα της οικογένειας ονομάστηκε ρέμα Λεβίδη.

Στα τέλη του 19ου αιώνα η Κυψέλη οριζόταν Δυτικά από την οδό Πατησίων, Βόρεια από το ρέμα Λεβίδη, 

Νότια από το ρέμα του Κυκλοβόρου και Ανατολικά από τα Τουρκοβούνια.

Η προέλευση του ονόματος της οδού // Φωκίωνας Νέγρης

Ο Φωκίων Νέγρης (31 Μαρτίου 1846-15 Ιανουαρίου 1928) ήταν Έλληνας μεταλλειολόγος, γεωλόγος, πολιτικός και πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών (1927). Διετέλεσε διευθυντής της Εταιρείας των Μεταλλουργείων του Λαυρίου και εν συνεχεία Δήμαρχος της πόλης του Λαυρίου (1895 - 1898). Ως υπουργός Οικονομικών εισήγαγε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην κοινωνική ασφάλιση.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του Κωνσταντίνου Νέγρη, πρώτου καθηγητή στην έδρα των μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Καταγόταν από τις σπουδαίες φαναριώτικες οικογένειες Νέγρη, Καλλιμάχη και Υψηλάντη και ήταν δισέγγονος του Κωνσταντίνου Υψηλάντη, ηγεμόνα της Βλαχίας, Μέγα Διερμηνέα της Υψηλής Πύλης και πατέρα των Δημητρίου και Αλεξάνδρου Υψηλάντη, και αδερφός του Θεόδωρου Νέγρη.

Έζησε τα παιδικά του χρόνια στο Παρίσι αποπερατώνοντας τις εγκύκλιες σπουδές του στο Λύκειο Louis le Grand. Στη συνέχεια σπούδασε στην Πολυτεχνική Σχολή (École Polytechnique) και στην École de Mines καθώς και στη μαθηματική σχολή της Σορβόνης. Το 1870 εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Διετέλεσε:

- Μέλος του Δ.Σ. του Σύνδεσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (Σ.Μ.Ε.), 

- Πρόεδρος της Εταιρείας Σιδηροδρόμων Αττικής,

- Πρόεδρος του Ελληνικού Πολυτεχνικού Συλλόγου (1909 - 1919), 

- Πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου της Κοινωνίας των Εθνών, 

- Επίτιμος διδάκτωρ των φυσικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και 

- Τακτικό μέλος, από ιδρύσεως, της Ακαδημίας Αθηνών. 

Απεβίωσε στην Αθήνα. Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Ρίζου - Νερουλού, εγγονή του Ιάκωβου Ρίζου - Νερουλού, και είχαν αποκτήσει μια κόρη, την Λουκία Νέγρη, σύζυγο του Ασημάκη Ζαΐμη. Εγγονός του ήταν ο Φωκίων Ζαΐμης, βουλευτής και υπουργός και δισέγγονός του ο Ανδρέας Φ. Ζαΐμης.

Το ρέμα Λεβίδη και η μετατροπή του σε οδό Φωκίωνος Νέγρη

Η οδός Φωκίωνος Νέγρη διαμορφώθηκε την δεκαετία του 1930, κατόπιν διευθέτησης και εγκιβωτισμού του ρέματος Λεβίδη, το οποίο αποτελούσε κάποτε το βόρειο σύνορο της Κυψέλης, η οποία στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν προάστιο των Αθηνών και ένα απόλυτα φυσικό τοπίο, κυριολεκτικά μια κυψέλη ρεμάτων. 

Το ρέμα, όπως βλέπουμε και στον χάρτη της Κυψέλης του Λαμπαδαρίου ξεκινούσε από τις πλαγιές του Αγχέσμου (Τουρκοβούνια), κυλούσε κατά μήκος της οδού Κρίσσης, διέσχιζε την πλατεία Κυψέλης και κατόπιν τον σημερινό πεζόδρομο της Φωκίωνος Νέγρη ορίζοντας έτσι τα σύνορα της Κυψέλης με τα Πατήσια.

Δεξιά και αριστερά υπήρχαν παράγκες, μερικά ισόγεια σπίτια και σπανίως διώροφα ή τριώροφα, κυρίως κοντά στην Πατησίων. 

Μαριάνθη Μπέλλα

Οι δύο πλευρές του ρέματος ενώνονταν σε δύο σημεία, με δυο γέφυρες, μια μεγάλη, στο ύψος της οδού Επτανήσου και μία μικρότερη στο ύψος της οδού Χαιρώνειας. 

Το ρέμα συνέχιζε με κατεύθυνση ΝΑ, διέσχιζε όλες τις παράλληλες της Πατησίων (3ης Σεπτεμβρίου, Αριστοτέλους, Φυλής, Αχαρνών, Μιχαήλ Βόδα) και τα νερά του λίμναζαν συνήθως στο ύψος της πλατείας Βάθης.

Την δεκαετία του ΄30 όμως η συνεχής αστική πίεση γύρω από το ρέμα, σε συνδυασμό με την αδιαφορία των υπευθύνων οδήγησε στην υποβάθμιση του ρέματος, σε τέτοιο βαθμό ώστε ο τύπος της εποχής να το ονομάζει "το απαίσιο ρέμα" και να πιέζει για λύση, δηλαδή υπογειοποίηση.

Δημοσίευμα της εφημερίδας "Αθηναϊκή" 

για το ρέμα Λεβίδη, 29/6/1935

Τα κείμενα με πλαγιότιτλους είναι από το άρθρο: Φωκίωνος Νέγρη: Ένας πεζόδρομος με ιστορία, πολυχρωμία και έντονη παρουσία της τέχνης, Μαριάνθη Μπέλλα

Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα στην μεσημβρινή πλευρά της Φωκίωνος Νέγρη (μεταξύ των οδών Σποργίλου και Ευβοίας) βρισκόταν η Μεγάλη Βρύση, που ήταν πέτρινη, χτισμένη με πελεκητές πέτρες, και είχε πολλούς κρουνούς. Στο σημείο που βρισκόταν η Μεγάλη Βρύση υπήρχαν δύο πανύψηλες λεύκες που σώζονταν μέχρι πριν λίγα χρόνια. Από τη Μεγάλη Βρύση προμηθεύονταν νερό τόσο οι κάτοικοι, όσο και οι πλανόδιοι υδροπωλητές  που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της πόλης κατά τις περιόδους της λειψυδρίας.

Κατά την περίοδο δημαρχίας του Σπύρου Πάτση (1917-1920 και 1922-1929), το ρέμα Λεβίδη, όπως και πολλά άλλα ρέματα της Αθήνας, μετατράπηκε σταδιακά σε εστία μόλυνσης επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία, με τα λιμνάζοντα νερά και τα σκουπίδια που έριχναν οι κάτοικοι, λόγω έλλειψης οργανωμένου συστήματος αποκομιδής σκουπιδιών. 

Ο Σπύρος Πάτσης, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, έλαβε μέτρα και προσπάθησε να επιλύσει τα προβλήματα της αποκομιδής των σκουπιδιών, της υδροδότησης και της αποχέτευσης της πρωτεύουσας. Αργότερα, επί δημαρχίας Κώστα Κοτζιά (1934-1936), που στη συνέχεια ανέλαβε και το Υπουργείο Διοικήσεως Πρωτευούσης, έγινε η κάλυψη των ρεμάτων Κυκλοβόρου και Λεβίδη. Ο εξωραϊσμός του ρέματος Λεβίδη πραγματοποιήθηκε το 1937, με τη δημιουργία ενός γραμμικού κήπου, με φύτευση δέντρων και θάμνων, κατασκευή σιντριβανιών και χώρων παιχνιδιού, ανάμεσα σε δύο ασφαλτοστρωμένες οδούς. Η διαμόρφωση της "πράσινης λεωφόρου" με τα τρεχούμενα νερά ήταν έργο του αρχιτέκτονα Βασίλη Τσαγρή. 

 Φωκίωνος Νέγρη, Η πράσινη λεωφόρος, 1964

πηγή φωτογραφίας: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ

 Φωκίωνος Νέγρη, Η πράσινη λεωφόρος, 1964

πηγή φωτογραφίας: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ

Το 1935 οικοδομήθηκε η Δημοτική Αγορά Κυψέλης, έργο του αρχιτέκτονα Αλ. Μεταξά και χαρακτηριστικό δείγμα του αθηναϊκού μοντερνισμού. Κτίστηκε από τον Δήμο Αθηναίων, ο οποίος προσπάθησε έτσι να αποσυμφορήσει την Κεντρική Αγορά της οδού Αθηνάς. Τα εγκαίνια της έγιναν το 1937 και στέγασε πολλά καταστήματα τροφίμων.

Ρέμα Λεβίδη - Φωκίωνος Νέγρη, 1934 -1935.

πηγή φωτογραφίας: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ

Φωτο-τοπογραφική τεκμηρίωση του ρέματος Λεβίδη

Στην συνέχεια ερευνούμε, μέσα από παλιούς χάρτες, σχέδια και αεροφωτογραφίες την πορεία του ρέματος με τελικό σκοπό να το προβάλουμε πάνω στον ιστό της σύγχρονης πόλης.

Πολύτιμος οδηγός οι δυο πρώτες πλήρεις αποτυπώσεις τοπογραφικής ακρίβειας της Αττικής γης:

- Η αποτύπωση του Ernst Curtius και του Johann August Kaupert (1875 - 1903) και 

- Η αποτύπωση του Λαμπαδάριου (1924-1928)

Στην πρώτη περίπτωση η συνεργασία του Kaupert με τον Curtius το 1878 οδήγησε στην έκδοση του έργου Atlas of Athens, και αργότερα το μνημειώδες Karten von Attica - Χάρτες της Αττικής (1881-1903) όπου συμμετείχε ο επίσης Γερμανός αρχαιολόγος Arthur Milchhoefer, έργο που ολοκληρώθηκε μετά το θάνατό του στις 11 Φεβρουαρίου 1899 και αποτελεί ανεκτίμητο τεκμήριο τοπιογραφίας και αρχαιολογίας για την αττική γη. Το έργο Karten von Attica εκδόθηκε από τον Reimer B., και η εκτύπωσή του έγινε από το γερμανικό λιθογραφείο Korbeweit στο Βερολίνο. Ο Κάουπερτ βραβεύτηκε το 1889 από το πανεπιστήμιο του Στρασβούργου με τιμητικό διδακτορικό τίτλο.

Η δεύτερη αποτύπωση, αυτή του Δ. Λαμπαδαρίου, τότε καθηγητή του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου ήταν η πρώτη από αέρος, χαρτογραφική αποτύπωση της Αθήνας και των περιχώρων της μέσω φωτο-τοπογραφικών μεθόδων. Οι εργασίες για την συγκεκριμένη αποτύπωση πραγματοποιήθηκαν στην διάρκεια των ετών 1924-1928 από την Τοπογραφική Υπηρεσία του Υπουργείου Συγκοινωνιών, κάτω από την επιστημονική επίβλεψη του  ιδίου, ο οποίος τελούσε και διευθυντής της υπηρεσίας. Ο πρώτος αυτός φωτο-τοπογραφικός χάρτης έχει ιδιαίτερη ιστορική αξία, αφού η παραγωγή του ήταν άμεσα και αποκλειστικά συνδεδεμένη με την διαδικασία της εθνικής απογραφής της χώρας κατά τον Μάιο του 1928. 

Το επίτευγμα αυτό έχει θέσει την Ελλάδα ως το πρώτο κράτος, σε παγκόσμια κλίμακα, που εφάρμοσε τη μέθοδο της εναέριας φωτο-τοπογραφίας για σκοπούς απογραφής πληθυσμού.

Στον χάρτη που ακολουθεί, του Λαμπαδάριου, φαίνεται η περιοχή της Φωκίωνος Νέγρη όταν ήταν ακόμα ρέμα. Με μπλε περίγραμμα έχουμε σχεδιάσει τα όρια του ρέματος:

Στον χάρτη που ακολουθεί, του Λαμπαδάριου επίσης, έχουμε εφαρμόσει τα σημερινά όρια του πεζόδρομου της Φωκίωνος Νέγρη:

Από τα τέλη της δεκαετίας του '20 ξεκίνησαν στην Ελλάδα πλήθος αεροφωτογραφήσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες για ποικίλους σκοπούς. Σε μια από αυτές τις πρώτες αεροφωτογραφίσεις του 1929 το ρέμα σώζεται ακόμα. Με μπλε έχουμε σχεδιάσει τα φυσικά του όρια:

Στην ίδια αεροφωτογραφία, έχουμε εφαρμόσει τα σημερινά όρια του πεζόδρομου της Φωκίωνος Νέγρη:

Προοπτικές βλέψεις του τότε και του τώρα:

Κλείνουμε με την προβολή των ορίων του ρέματος από την αποτύπωση του Λαμπαδάριου επάνω σε σύγχρονο αεροφωτογραφικό υπόβαθρο της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.

_____________________________________________________________________________

Κείμενο - Έρευνα:
Θεοδοσόπουλος Δημήτρης, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Πηγές:

Ιστοσελίδες:

1. https://el.wikipedia.org/

2. http://criticeduc.blogspot.gr/2016/03/blog-post.html (Φωκίωνος Νέγρη: Ένας πεζόδρομος με ιστορία, πολυχρωμία και έντονη παρουσία της τέχνης, Μαριάνθη Μπέλλα)

Titan: Ο Έλληνας που βρέθηκε μέσα στο υποβρύχιο περιγράφει την εμπειρία του – Δείτε βίντεο

Η OceanGate, η εταιρεία πίσω από την άτυχη αποστολή του βαθυσκάφους, επιβεβαίωσε την Παρασκευή το πρωί ότι και οι πέντε επιβάτες του Titan είχαν «δυστυχώς χαθεί» μετά την ανακάλυψη συντριμμιών από το σκάφος κοντά στο ναυάγιο του Τιτανικού. Οι αρχές εκτιμούν ότι το υποβρύχιο αντιμετώπισε μια «καταστροφική σύνθλιψη».

Για μέρες, πλοία διάσωσης και αεροσκάφη είχαν κατακλύσει την περιοχή έρευνας στο μέσο του Ατλαντικού, με ρομπότ εξερεύνησης βαθέων υδάτων και ευαίσθητο εξοπλισμό ακρόασης και εντοπισμού ήχων να «σκανάρουν» την περιοχή.

Πριν οι αρχές επιβεβαιώσουν την τραγική κατάληξη του εξαφανισμένου βαθυσκάφους Titan κοντά στο ναυάγιο του Τιτανικού, η προσοχή είχε στραφεί προς το πώς ένα πειραμακικό σκάφος επιτρέπεται να μεταφέρει επιβάτες που πληρώνουν σε τέτοια βάθη και αν εφαρμόζονται οι κανόνες ασφαλείας.

Ο τεχνικός ναυτιλίας Πέτρος Μαθιουδάκης, ο οποίος πραγματοποίησε δύο δοκιμαστικές καταδύσεις με το Titan το 2019, υπερασπίστηκε νωρίτερα τα μέτρα ασφαλείας που είχαν παρθεί κατά τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη του υποβρυχίου.

«Με θλίβει όλη η παραπληροφόρηση που κυκλοφορεί και οι κατηγορίες από ειδικούς της πολυθρόνας για την έλλειψη ποιότητας κατασκευής του Titan ή για την έλλειψη τεχνικής ικανότητας όλης της ομάδας», είπε ο Πέτρος Μαθιουδάκης στο Semafor την Τετάρτη.

Ο Έλληνας τεχνικός θαλάσσιας τεχνολογίας συμμετείχε τον Απρίλιο του 2019 σε δύο αποστολές της OceanGate με το συγκεκριμένο βαθυσκάφος και μάλιστα τότε είχε σημειωθεί και ρεκόρ καταδύσεων, όταν το τετραμελές πλήρωμα του Titan είχε βυθιστεί στο επίπεδο του ναυαγίου του Τιτανικού βάθους 3.760 μέτρων (12.336 πόδια) στις Μπαχάμες.

Το ταξίδι της 17ης Απριλίου 2019, το οποίο χρησίμευσε ως δοκιμαστική διαδρομή για τα ταξίδια στο ναυάγιο του Τιτανικού, σηματοδότησε την πρώτη φορά που ένα μη στρατιωτικό υποβρύχιο μετέφερε περισσότερους από τρεις ανθρώπους σε αυτό το βάθος, είχε πει τότε η OceanGate.

«Αυτή η κατάδυση ήταν ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς την εξερεύνηση βαθιών θαλασσών» δήλωσε τότε ο διευθύνων σύμβουλος της OceanGate, Στόκτον Ρας, ο οποίος ήταν ένα από τα πρόσωπα που χάθηκαν στον Ατλαντικό.

Το υποβρύχιο Titan χρειάστηκε δύο ώρες για να κατεβεί στον πυθμένα του ωκεανού, έξω από το Λιτλ Χάρμπορ, κοντά στο νησί Γκρέιτ Άμπακο, στις Μπαχάμες.

Οι δοκιμαστικές αποστολές στις Μπαχάμες χρησιμεύουν για να επιδείξουν την ασφάλεια του σύνθετου κύτους του υποβρυχίου, το οποίο είναι εξοπλισμένο με αισθητήρες και ένα σύστημα παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο για τη διασφάλιση της ακεραιότητας του κύτους κατά τη διάρκεια κάθε κατάδυσης, είχε συμπληρώσει η εταιρεία.

Το πλήρωμα περιλάμβανε τον Stockton Rush, CEO και επικεφαλής πιλότος της OceanGate, τον Joel Perry, πρόεδρος της OceanGate Expeditions, τον Karl Stanley, ιδιοκτήτης του Roatan Institute of Deepsea Exploration (Ονδούρα) και τον Πέτρο Μαθιουδάκη, τεχνικός πεδίου, 2G Robotics (Waterloo, Οντάριο, Καναδάς).

Το πλήρωμα του υποβρυχίου Titan του OceanGate που συμμετείχε στην αποστολή το 2019. Από αριστερά οι Karl Stanley, Πέτρος Μαθιουδάκης, Stockton Rush και Joel Perry

 

Το πλήρωμα κατάδυσης αφιέρωσε μια ώρα καταγράφοντας εικόνες 4K και δοκιμάζοντας τον υποβρύχιο σαρωτή λέιζερ 2G Robotics ενώ διεξήγαγε μια έρευνα στον πυθμένα του ωκεανού.

Ο Πέτρος Μαθιουδάκης περιγράφοντας την εμπειρία της κατάδυσης την είχε χαρακτηρίσει ως κάτι που του άλλαξε τη ζωή.

 «Αυτή η αποστολή ήταν μια εμπειρία που άλλαξε τη ζωή μου και ήταν απίστευτα συναρπαστικό να είμαι μέλος αυτού του συνεργείου που έσπασε ρεκόρ», είχε δηλώσει ο Έλληνας τεχνικός. «Η κατάδυση παρείχε πρακτική εμπειρία πριν από την αποστολή του Τιτανικού και οι πληροφορίες που συλλέξαμε κατά τη διάρκεια της κατάδυσης θα βοηθήσουν στον εξορθολογισμό του τρόπου με τον οποίο καταγράφουμε δεδομένα, εκτελούμε σαρώσεις και καταλογίζουμε δεδομένα ενώ βρισκόμαστε στη θάλασσα αυτό το καλοκαίρι»

 

 

 

Πηγή: makeleio.gr

Εντοπίστηκε στο Αιγαίο το βυθισμένο βρετανικό υποβρύχιο Triumph - Η συγκλονιστική ιστορία του [εικόνες - βίντεο]

 

Η συγκλονιστική ιστορία του βρετανικού υποβρυχίου που βυθίστηκε το 1942. Εντοπίστηκε στο Αιγαίο.

ΓΡΑΦΕΙ: THETOC TEAM 

 

Σε βάθος 203 μέτρων και έπειτα από πολυετή έρευνα εντοπίστηκε βρετανικό υποβρύχιο που αγνοούνταν από το 1942 και είχε βυθιστεί αύτανδρο, με 64 άτομα πλήρωμα.

Πρόκειται για το Η.Μ.S TRIUMPH, του οποίου τα ίχνη εξαφανίστηκαν πριν από 81 χρόνια στο Αιγαίο. Από τότε το υποβρύχιο είχε γίνει αντικείμενο έρευνας διαφόρων ομάδων από την Αγγλία, τη Μάλτα και τη Ρωσία που κατά καιρούς επισκέπτονταν την Ελλάδα με στόχο την εύρεση του χαμένου υποβρυχίου, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Το μυστήριο λύθηκε από τον ερευνητή Κώστα Θωκταρίδη και την ομάδα του. "Η έρευνα για το Η.M.S. TRIUMPH ξεκίνησε το 1998. Είναι η δυσκολότερη και η πλέον πολυδάπανη αποστολή που έχω πραγματοποιήσει στη ζωή μου" λέει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ.

"Η ιστορία του υποβρυχίου είναι πολυδιάστατη και μοναδική στα ναυτικά χρονικά καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εθνική αντίσταση και τις μυστικές υπηρεσίες της εποχής που έδρασαν στην κατοχή" προσθέτει.

Ποιο ήταν όμως το κλειδί που ξεκλείδωσε ένα μυστήριο οκτώ και πλέον δεκαετιών; "H έρευνα σε πρωτογενείς ιστορικές πηγές. Χρειάστηκε να γίνει εκτεταμένη μελέτη των αρχείων τόσο στην Αγγλία και την Γερμανία όσο και στην Ιταλία αλλά και την Ελλάδα" απαντά ο Κ. Θωκταρίδης.

 

 

Τo Triumph στα νερά του Αιγαίου

Το TRIUMPH ξεκίνησε την έντονη επιχειρησιακή του δράση τον Μάιο του 1939. Συνολικά πραγματοποίησε 20 πολεμικές περιπολίες. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Αιγαίο στα τέλη Μαρτίου του 1941 με στόχο την αναγνώριση ακτών στα Δωδεκάνησα και την αποβίβαση αξιωματικών με κανό στις ακτές. Ακολούθησαν σημαντικές επιτυχίες καθώς βύθισε αρκετά εχθρικά πλοία και το ιταλικό υποβρύχιο SALPA.

Αναλάμβανε δύσκολες και επικίνδυνες αποστολές με αποβιβάσεις πρακτόρων των βρετανικών οργανώσεων SOE και ΜΙ9 και διασώσεις εγκλωβισμένων στρατιωτικών που έπρεπε να διαφύγουν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Ο Έλληνας της ειδικής ομάδας μυστικών αποστολών

Στις 26 Δεκεμβρίου 1941 το υποβρύχιο θα αποπλεύσει από την Αλεξάνδρεια για την τελευταία του αποστολή αφού μετά θα επέστρεφε στην Αγγλία για γενική επισκευή και συντήρηση μακράς διαρκείας. Ήταν η 21η περιπολία του. Αντικειμενικός σκοπός της αποστολής ήταν να πραγματοποιήσει δύο ειδικές επιχειρήσεις και στο ενδιάμεσο να προβεί σε επιθετική περιπολία σε συγκεκριμένο τομέα του Αιγαίου που του είχε ανατεθεί από το βρετανικό ναυαρχείο και την διοίκηση υποβρυχίων.

Εκτός του πληρώματος το υποβρύχιο μετέφερε μια ειδική ομάδα μυστικών αποστολών.

Η επιχείρηση "ISINGLASS" μόλις είχε ξεκινήσει με τον υπολοχαγό Atkinson, της SOE, και τον ασυρματιστή Αρβανιτόπουλο Αδαμάντιο ραδιοτηλεγραφητή της ελληνικής υπηρεσίας πληροφοριών που ήταν με απόσπαση στη βρετανική υπηρεσία SOE με την κωδική ονομασία Diamond. Ο Atkinson μετέφερε μεγάλη οικονομική βοήθεια σε μετρητά και χρυσές λίρες της ΜΙ9 και της SOE για την ενίσχυση συγκριμένων προσωπικοτήτων που βρίσκονταν στην κατεχόμενη Αθήνα καθώς και δυο σετ ασυρμάτου για επικοινωνία με το Κάιρο.

Τη δεύτερη μυστική αποστολή με την ονομασία "CONEY ISLAND" ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο Νεοζηλανδός υπολοχαγός της ΜΙ9 Graig. Η αποστολή του ήταν να συντονίσει τη διαφυγή 30 Βρετανών φυγάδων που βρίσκονταν στην Αντίπαρο.

 

Οι 37 Αθηναίοι και η κατάληξη της επιχείρησης

 

Το βράδυ της 29ης προς 30η Δεκεμβρίου 1941 το Triumph κατέπλευσε στον όρμο του Δεσποτικού, αποβίβασε την ειδική ομάδα και ξεφόρτωσε καύσιμα για τα καΐκια και εφόδια με εξοπλισμό. Ανάμεσα στα άλλα κι έναν οπτικό τηλέγραφο της ΜΙ9 για την επικοινωνία με τα υποβρύχια. 

Ο κυβερνήτης του Triumph υποπλοίαρχος John S. Huddart ενημέρωσε τους 30 φυγάδες που είχαν συγκεντρωθεί στο Δεσποτικό ότι έπρεπε να μεταβεί για επιθετική περιπολία στο Αιγαίο και θα επέστρεφε να τους παραλάβει στις 9 ή 10 Ιανουαρίου 1942 και να τους μεταφέρει στην Αλεξάνδρεια. 

Στις 30 Δεκεμβρίου 1941 και ώρα 21:21 το υποβρύχιο αναφέρει με κρυπτογραφημένο σήμα την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της αποστολής. Αυτό είναι το τελευταίο σήμα που θα στείλει το TRIUMPΗ…

Η Διεύθυνση Ειδικών Επιχειρήσεων της SOE είχε εφοδιάσει τον Atkinson με ένα πολυσέλιδο δελτίο πληροφοριών, με ρητή γραπτή εντολή "Να μη μεταφερθεί στην ξηρά". 

Στο δελτίο μνημονεύονταν 37 προσωπικότητες της Αθήνας με τα ψευδώνυμα τους και με κωδικούς αριθμούς καθώς επίσης και τα πραγματικά τους ονόματα, τους οποίους καλούσε σε συνεργασία η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση. 

 

 

Δυστυχώς, αυτή η επιχείρηση είχε τραγική κατάληξη. Όλα τα μέλη της ομάδας ειδικών επιχειρήσεων συνελήφθησαν στην Αντίπαρο όπως και οι 30 Βρετανοί που επρόκειτο να διαφύγουν με το υποβρύχιο στην Αίγυπτο. 

Πάνω στον Atkinson βρέθηκε το δελτίο με όλες τις απόρρητες πληροφορίες με αποτέλεσμα να γίνουν κι άλλες συλλήψεις που οδήγησαν σε στρατοδικεία και εκτελέσεις κυρίως Ελλήνων πατριωτών. 

Από τους συμμάχους εκτελέστηκε μόνο ο Atkinson και οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. 

 

 

Η τελευταία επίθεση νότια του Σουνίου

Το Triumph συνέχισε την περιπολία του κάνοντας αισθητή την παρουσία του στη Μήλο και στη Νάξο. Στο υποβρύχιο επέβαιναν 64 άτομα: 7 αξιωματικοί, 55 μέλη πληρώματος και 2 κομάντος, οι οποίοι χειρίζονταν τα σκάφη που μετέφεραν εφόδια και ανθρώπους από και προς το TRIUMPH. Στις 9 Γενάρη 1942 και ώρα 11:45 η τσιμεντένια φορτηγίδα ΡΕΑ ρυμουλκούμενη από το ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ θα δεχτεί τορπιλική επίθεση από το TRIUMPH νότια του Σουνίου. Η αναφορά κάνει λόγο για έκρηξη της τορπίλης στα βράχια.

"Πρόσφατα στην ίδια υποθαλάσσια περιοχή ταυτοποιήσαμε ακόμη 3 βρετανικές τορπίλες Mk VIII ιδίου τύπου με αυτές που μετέφερε το Triumph και μάλιστα εντός ακτίνας βολής της επίθεσης. Το γεγονός αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι το Triumph εξαπέλυσε περισσότερες από μια τορπίλες κατά τη διάρκεια της τελευταίας του επίθεσης" λέει ο Κώστας Θωκταρίδης.

"Τελευταία φορά που είδε ανθρώπινο μάτι το υποβρύχιο TRIUMPH να κινείται, ήταν από έναν Ιταλό πιλότο που πετούσε στην περιοχή. Η άγνωστη αυτή πληροφορία που είχε χαθεί στη λήθη του χρόνου έρχεται να συμπληρώσει μια ακόμα λεπτομέρεια στο πάζλ της ιστορίας του θρυλικού υποβρυχίου. Εντοπίστηκε στις πρωτογενείς πηγές κατά την ιστορική έρευνα και αναφέρει ότι λίγο πριν τις 12:00 το μεσημέρι στις 9 Γενάρη 1942 το ιταλικό αεροσκάφος παρατήρησε υποβρύχιο 4 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά του Σουνίου" αναφέρει.

Από εκεί και μετά τα ίχνη του Τriumph εξαφανίζονται και στις 23 Γενάρη 1942 το Βρετανικό Ναυαρχείο αναφέρει σε ναυτικό σήμα ότι το υποβρύχιο Triumph πρέπει να θεωρείται απολεσθέν μετά από περιπολία στο Αιγαίο.

 

Οι φήμες για την μοίρα του υποβρυχίου

Όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν πολλές θεωρίες συνομωσίας σχετικά με τις συνθήκες εξαφάνισης του υποβρυχίου. Οι πιθανές αιτίες ήταν πολλές: από επιπλέουσα νάρκη στην Μήλο, από πρόσκρουση σε ξέρα, από σύλληψη των Γερμανικών δυνάμεων σε συνεργασία με Ιταλούς πράκτορες, από ατύχημα, από βαθιά κατάδυση, από πρόσκρουση σε νάρκη στα γνωστά ναρκοπέδια, ότι είναι στην Αντίπαρο, μέχρι και ότι είναι ιστορία μύθος για να καλύψει ανεπάρκειες μυστικών υπηρεσιών … όλα ήταν μέσα στις πιθανότητες, αυξάνοντας έτσι πολύ το μέγεθος του πεδίου διερεύνησης για τον εντοπισμό του.

 

Υγρός τάφος σε βάθος 203 μέτρων

Ογδόντα ένα χρόνια μετά η ομάδα του Κώστα Θωκταρίδη ανακαλύπτει το χαμένο υποβρύχιο στο Αιγαίο σε βάθος 203 μέτρων. "Το βυθισμένου H.M.S TRIUMPH που έγινε υγρός τάφος για 64 ήρωες προκαλεί δέος" είναι η εικόνα που μεταφέρει ο ίδιος.

Το υποβρύχιο αναπαύεται στον βυθό της ανοιχτής θάλασσας με 8 μοίρες δεξιά κλίση, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από τις ακτές. Τα κατεβασμένα περισκόπια και οι κλειστές ανθρωποθυρίδες του μαρτυρούν ότι το TRIUMPH τις τελευταίες δραματικές στιγμές βρισκόταν σε βαθιά κατάδυση. Τα πηδάλια βάθους και κατεύθυνσης είναι σε ευθεία άρα ήταν σε σταθερό βάθος.

Στον πυργίσκο του, διακρίνεται το ξύλινο τιμόνι, η πυξίδα και το κανόνι τεσσάρων ιντσών που είναι ελαφρώς σηκωμένο προς τα επάνω. Οι αντικριστές ανθρωποθυρίδες στον χώρο του κανονιού που οδηγούν στο εσωτερικό του κύτους είναι επίσης κλειστές. Στην πρωραία πλευρά της γέφυρας η πόρτα που οδηγεί στο πυροβόλο έχει ανοίξει … Όλες οι ανθρωποθυρίδες είναι κλειστές. Σε όλο το κύτος του υποβρυχίου τα ελάσματα και οι συνδέσεις είναι με καρφωτές λαμαρίνες.

Το πώμα του δεξιού τορπιλοβλητικού σωλήνα, που βρίσκεται στο ύψος του πυργίσκου, έχει ανοίξει και η τορπίλη τύπου MK VIII έχει βγει κατά το μισό εκτός του υποβρυχίου.

Η τελική αιτία βύθισης φαίνεται ότι ήταν μια μεγάλης ισχύος έκρηξη στο πρωραίο τμήμα του υποβρυχίου, που στην συνέχεια οδήγησε Η.Μ.S. TRIUMPH σε βάθος 203 μέτρων (666 πόδια). Τι προκάλεσε όμως αυτή την έκρηξη που βύθισε ένα από τα μεγαλύτερα υποβρύχια εκείνης της εποχής;

"Η έρευνά μας συνεχίζεται, κυρίως σε ιστορικό επίπεδο καθώς έρχονται στο φως καινούρια στοιχεία και γεγονότα, τα οποία σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που έχουμε πλέον από το ναυάγιο και με τη συνδρομή ειδικών από το πολεμικό ναυτικό με εξειδίκευση στα υποβρύχια και τις τορπίλες θα αποκαλύψουν τα μυστικά του Η.M.S TRIUMPH" απαντά ο Κ. Θωκταρίδης.

 

 

 

Η ταυτότητα του υποβρυχίου Triumph

Μήκος 84,28 μέτρα.

Μέγιστο πλάτος 7,77 μέτρα.

Το βάθος τρόπιδας σε περισκοπικό βάθος ήταν 34 πόδια (10,36 μέτρα)

Το TRIUMPH ήταν το μοναδικό αυτής της κλάσης (T Class) χωρίς εξωτερικούς πρωραίους τορπιλοβλητικούς σωλήνες, καθώς του είχαν αφαιρεθεί κατά τη διάρκεια επισκευών το 1940 μετά από πρόσκρουση σε νάρκη.

"Αρχηγέ καλό ταξίδι" - Τελευταίο αντίο στον πρώην Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Μιχαήλ Κωσταράκο - Εστειλε στεφάνι και ο Ακάρ [εικόνες]

 

Συγγενείς, φίλοι και υψηλόβαθμα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων αποχαιρέτησαν τον πρώην Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Μιχάλη Κωσταράκο.

ΓΡΑΦΕΙ: THETOC TEAM 

 

Με τις δέουσες τιμές, παρουσία αγήματος των τριών όπλων του ελληνικού στρατού και εκπροσώπων της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας τελέστηκε, το μεσημέρι, στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας, στη Θεσσαλονίκη, η εξόδιος ακολουθία για τον επίτιμο αρχηγό ΓΕΕΘΑ, στρατηγό Μιχαήλ Κωσταράκο.

Στην τελετή παραβρέθηκαν οι οικείοι του εκλιπόντος, η σύζυγος του Κατερίνα, οι κόρες του, συγγενείς και φίλοι, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ.κ. Άνθιμος, ο μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ.κ. Βαρνάβας, οι υπηρεσιακοί υπουργοί Εθνικής Άμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής και Προστασίας του Πολίτη Χαράλαμπος Λαλούσης, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος, πρώην υπουργοί, πρώην βουλευτές και γενικοί γραμματείς υπουργείων, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, η αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης της ΠΚΜ Βούλα Πατουλίδου, η αντιδήμαρχος του δήμου Θεσσαλονίκης Μαρία Καραγιάννη, ο επίτιμος αρχηγός ΓΕΣ Φράγκος Φραγκούλης, αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, υπηρεσιακοί παράγοντες και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ στεφάνια απέστειλαν Έλληνες και ξένοι πολιτικοί και στρατιωτικοί αξιωματούχοι, πρώην συνάδελφοί του, οικογενειακοί φίλοι, κ.ά.

Στεφάνι έστειλε μεταξύ άλλων και ο πρώην υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ.

 

"Έκανε τους συνεργάτες του να αισθάνονται υπερήφανοι", ανέφερε στον επικήδειο λόγο του για τον Μ. Κωσταράκο, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας και συνέχισε: "Σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο της πατρίδας, κάτω από πολύ μεγάλη οικονομική ανέχεια, κατάφερε κι έδωσε μια λεβεντιά στις ένοπλες δυνάμεις. 

Και μάλιστα τις έκανε εξαιρετικά εξωστρεφείς. Σε μια δύσκολη περίοδο μπορεί να έγιναν περικοπές στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ποτέ δεν έγιναν περικοπές στην εκπαίδευση. Πίστευε, ότι η εκπαίδευση μπορεί να μας βοηθήσει να βγούμε από την κρίση και το εφάρμοσε στην πράξη αυτό. 

Ο αρχηγός είχε και κάτι άλλο πολύ σημαντικό: ήταν ένας άνθρωπος, που όλη του η πορεία ήταν συνυφασμένη με την αξιοκρατία".

Οκ. Στεφανής μετέφερε τα συλλυπητήρια της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου και του υπηρεσιακού πρωθυπουργού Ιωάννη Σάρμα στην οικογένεια του Μ. Κωσταράκου και μιλώντας για τον εκλιπόντα πρόσθεσε: "Να αναλογιστούμε όλοι μας την κρίσιμη περίοδο που περνάμε μέσα σε ένα εύθραυστο γεωπολιτικό περιβάλλον και να δούμε το μήνυμα που μας έδωσε ο αρχηγός μας. 

Μήνυμα ενότητας ναι αγάπης για την πατρίδα. Πιστεύω, ότι αυτό είναι καταλυτικό και θα μας βοηθήσει να λειτουργούμε στο μέλλον. Εμείς τον ευγνωμονούμε για όσα προσέφερε, για όσα μας έμαθε. Αιώνια του, η μνήμη". 

 

Ο εκλιπών πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ "ενίσχυσε τη διακλαδικότητα και καθιέρωσε πλήθος καινοτομιών" στο στράτευμα, ενώ εκπροσώπησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη χώρα, από τη θέση του προέδρου της στρατιωτικής επιτροπής της Ε.Ε., το 2015 και για τα τρία επόμενα χρόνια, τόνισε ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος. Υπογράμμισε δε, ότι ο Μ. Κωσταράκος, προερχόμενος από οικογένεια λαμπρών στρατιωτικών ήταν "ένας υποδειγματικός αξιωματικός, που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του, από όπου περνούσε", κόσμησε με την παρουσία του το στράτευμα, και αναβάθμισε τις ένοπλες δυνάμεις σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα.

"Αείμνηστε αρχηγέ, σε αποχαιρετούμε με ένα μεγάλο ευχαριστώ για όλα όσα έκανες για τις ένοπλες δυνάμεις. Το έργο που άφησες πίσω σου είναι μεγάλο και δεν πρόκειται να ξεχαστεί ποτέ […] Αυτές οι γραμμές άμυνας, για τις οποίες αγωνίστηκες σε ολόκληρη τη ζωή σου παραμένουν πυκνές, ετοιμοπόλεμες και αδιαπέραστες στο διηνεκές. Αιώνια σου η μνήμη, ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει".

Διαβάστε Επίσης

Στρατηγός Κωσταράκος: Η αποστομωτική προειδοποίηση στους Τούρκους

Τον εκλιπόντα αποχαιρέτησε και ο πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Βασίλειος Πάππας, εξαίροντας την συμβολή του σε εθνικά θέματα.

Η σορός του Μιχαήλ Κωστάρακου οδηγήθηκε στην τελευταία κατοικία, στα κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου, στη Θέρμη Θεσσαλονίκης.

Ο στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος έφυγε το πρωί της Παρασκευής από τη ζωή μετά από πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισε, όπως αναφέρει σε ανάρτησή της η οικογένεια του.

"Με μεγάλη λύπη σας ανακοινώνουμε πως ο αγαπημένος μας πατέρας κ σύζυγος Στρατηγός ε/α Κωσταράκος Μιχαήλ έφυγε από τη ζωή σήμερα το πρωί μετά από μεγάλη μάχη που έδωσε για την υγεία του. Η κηδεία του θα γίνει την Τρίτη 6 Ιουνίου 2023 στις 12:00μμ στον Ιερό Ναό Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης. Σας ευχαριστούμε. Η οικογένεια Κωσταράκου".

Πηγή: thetoc.gr/