Η Kartelias είναι η πρωτοπόρος εταιρία στον χώρο των καταδύσεων. Εμπνευστής, δημιουργός και υπεύθυνος για την αναπτυξιακή της πορεία μέχρι σήμερα, είναι ο Νίκος Καρτελιάς, πρώην βαθμοφόρος και πρώτος εκπαιδευτής της σχολής Βατραχανθρώπων του Πολεμικού Ναυτικού.
Ο Νίκος Καρτελιάς εκπαιδεύτηκε στην πλέον δύσκολη σχολή βατραχανθρώπων του πολεμικού ναυτικού της Αμερικής, και είναι ένας από τους ελάχιστους που πέτυχαν και αποφοίτησαν από αυτήν τη σχολή και μάλιστα με βαθμολογία EXCELLENT. Μετά την αποχώρησή του από το Πολεμικό Ναυτικό, συνεργάστηκε με διάσημους Αμερικανούς αρχαιολόγους σε υποβρύχιες έρευνες και ανασκαφές, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το 1966 ίδρυσε στην Καστέλα του Πειραιά την πρώτη ιδιωτική σχολή αυτόνομης κατάδυσης, το πρώτο κέντρο κατάδυσης και τον πρώτο σταθμό πλήρωσης φιαλών με αναπνεύσιμο αέρα στη χώρα μας, ενώ στη συνέχεια ξεκίνησε και το εμπόριο με εξοπλισμούς κατάδυσης.
Το 1967 ανέλαβε την αποκλειστική αντιπροσωπεία του οίκου TECHNISUB Ιταλίας για την Ελλάδα, καθώς και τη θυγατρική της, AQUA SPHERE. Ακολούθησαν οι αντιπροσωπείες SPIROTECHNIQUE (τώρα AQUALUNG), BEUCHAT, DESSAULT Γαλλίας, PROBLUE, SCUBATECH, NORTHERN DIVER.
Όλοι οι παραπάνω οίκοι είναι πρωτοποριακοί και παράγουν εξοπλισμούς υψηλής τεχνολογίας, όπως μάσκες, πτερύγια, αναπνευστήρες, φανάρια, μαχαίρια, στολές, τσάντες, σημαδούρες, ψαροτούφεκα, ρυθμιστές αναπνοής, ρυθμιστές πλευστότητας, όργανα, βαλβίδες, φιάλες, ανυψωτικά μπαλόνια, στεγανές στολές, γυαλάκια – πτερύγια πισίνας κτλ.
Από το 1969 ξεκίνησε μια σύγχρονη βιοτεχνία κατασκευής στολών με εισαγόμενα υλικά αρίστης ποιότητας, έτοιμες ή με κατασκευή στα μέτρα των πελατών (custom). Η εταιρία μεταφέρθηκε από το 1983 σε ιδιόκτητο κτίριο στο Νέο Φάληρο. Αυτό το κτίριο, όπου στεγάζονται όλες οι δραστηριότητες της εταιρίας, προσχεδιάστηκε για ειδικό κέντρο κατάδυσης, ώστε να καλύπτει όλες τις ανάγκες των πελατών του:
- Πρωτότυπη, εντυπωσιακή και με πολύ μεγάλη ποικιλία σε όλα τα είδη έκθεση λιανικής
- Σύγχρονο εργαστήριο κατασκευής στολών ποιότητας, έτοιμες και με μέτρα
- Αποθήκες εμπορευμάτων για τη χονδρική πώληση σε επιλεγμένα καταστήματα σε όλη την Ελλάδα
- Εργαστήρια επισκευών και service ρυθμιστών με χορήγηση πιστοποιητικών
- Υδρόψυκτος σταθμός πλήρωσης φιαλών
- Κέντρο επανέλεγχου φιαλών αέρα (υδροστατικό τεστ) με άδεια του Υπουργείου Βιομηχανίας και χορήγηση πιστοποιητικών
Από το Νοέμβριο του 2003, λειτουργεί ένα σύγχρονο υποκατάστημα στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης 44, στη Γλυφάδα, όπου και εκεί υπάρχει μια πλούσια έκθεση με πάρκινγκ και έναν υπερσύχρονο αεροσυμπιεστή BAUER με νέες καινοτομίες, οι οποίες τον κάνουν να αποδίδει άριστης ποιότητας αναπνεύσιμο αέρα.
Εμείς βρεθήκαμε στο φιλόξενο χώρο του Νίκου Καρτελιά στο Ν. Φάληρο και τον ρωτήσαμε κάποια ενδιαφέροντα πράγματα για το ξεκίνημά του στην κατάδυση και τα πρώτα του επιχειρηματικά βήματα.
Πώς ξεκινήσατε την πορεία σας με την κατάδυση; Ποια ήταν η αρχή και το κίνητρο για να ασχοληθείτε με κάτι που ήταν άγνωστο για την εποχή σας;
Το 1954 υπηρετούσα ως μόνιμος υπαξιωματικός στο Πολεμικό Ναυτικό. Δεν είχαμε βατραχανθρώπους τότε. Επειδή η Ελλάδα ήταν μέλος του ΝΑΤΟ, το Πολεμικό Ναυτικό είχε την υποχρέωση να κάνει σώμα βατραχανθρώπων, και έστειλε μια εγκύκλιο στα πλοία απευθυνόμενη σε μόνιμους υπαξιωματικούς και αξιωματικούς που επιθυμούσαν να πάνε να εκπαιδευτούν στην Αμερική, και όποιος και όταν γύριζε, θα μπορούσε να είναι εκπαιδευτής βατραχανθρώπων. Δηλώσαμε συμμετοχή αρκετοί Έλληνες, 37 αν θυμάμαι καλά, και μετά έγινε μια επιλογή και πήγαμε 7 στην Αμερική. Ήταν Φεβρουάριος, κακός καιρός και πολύ κρύο εκεί πέρα. Οι Αμερικανοί έχουν το χειρότερο και δυσκολότερο σύστημα εκπαίδευσης στον κόσμο. Γιατί από την απόβαση στη Νορμανδία που είχαν χρησιμοποιήσει βατραχανθρώπους και είχαν αποτελέσματα -αλλά και πολλές απώλειες-, σκέφτηκαν να φτιάξουν ένα πρόγραμμα, να το διαφημίσουν και να βρεθούν εθελοντές να υπηρετήσουν αυτό το σώμα. Έτσι έφτιαξαν τη σχολή βατραχανθρώπων που βρίσκεται στο Νόρβεκ.
Πήγαμε λοιπόν εκεί 7 Έλληνες, ενώ συνολικά είμαστε 140 από διάφορα μέρη, όπως Αμερικανοί, Ιταλοί, Τούρκοι και φυσικά εμείς οι επτά Έλληνες. Στο πρόγραμμά τους ετοιμάζουν τους υποψήφιους βατραχανθρώπους για δύο βδομάδες με σκληρές ασκήσεις σε στεριά και σε θάλασσα, ενώ η εκπαίδευση κορυφώνεται την τρίτη βδομάδα που την ονομάζουν “hell week”. Όποιος καταφέρει και περάσει χωρίς να σταματήσει, να δειλιάσει, να αρρωστήσει, κρίνεται κατάλληλος να μπει στη σχολή. Αν δεν περάσεις στη “hell week”, τη «διαβολοβδομάδα» όπως είθισται να λέγεται στη γλώσσα μας, δε σε κρατούν, αλλά σε διώχνουν. Επίσης αν ο οποιοσδήποτε έβλεπε ότι δεν τα κατάφερνε, μπορούσε να φύγει και στο ενδιάμεσο.
Ήμουν νέος, 24 χρονών τότε, και σαν Έλληνας ήμουν πεισματάρης, οπότε δεν ήθελα να ντροπιαστεί η Ελλάδα και να μην έχει έναν αντιπρόσωπο. Έτσι, πάντα πρωταγωνιστούσα στις ασκήσεις. Τελικά τερματίσαμε τη “hell week” 19 Αμερικάνοι, και από το ΝΑΤΟ μόνο εγώ. Και μάλιστα αν δείτε το δίπλωμά μου, ήμουν ο μόνος μαθητής που πήρα άριστα (excellent) σε αυτήν τη σχολή.
Οι υπόλοιποι 6 Έλληνες δεν τα κατάφεραν;
– Όχι δεν τα κατάφεραν. Αργότερα μεσολάβησε και ο ναυτικός ακόλουθος της Αμερικής ώστε να φοιτήσουν κατά δύναμη, όπως μπορούσαν, ως παρατηρητές, γιατί χρειαζόταν η Ελλάδα και άλλους ειδικούς. Ακόμη και στη «λάσκα» εκπαίδευση, είχαμε δύο διαρροές.
Πότε ξεκίνησε να λειτουργεί η σχολή βατραχανθρώπων του Ελληνικού Ναυτικού;
Το ’54 τελειώσαμε την εκπαίδευση στην Αμερική, αλλά η σχολή στην Ελλάδα άρχισε να λειτουργεί το 1957. Το ‘57 ήταν ναύαρχος και Αρχηγός Ναυτικής Εκπαίδευσης ο ναύαρχος Κιοσές, ο οποίος είχε πάρει την εντολή να ετοιμάσει το σώμα βατραχανθρώπων και ήταν αυτός που έστειλε στο ναυτικό την εγκύκλιο για την πρόσκληση εθελοντών που θα πήγαιναν στην Αμερική. Το ‘57 που άρχισε να λειτουργεί η σχολή, έπρεπε να γίνει επιλογή και ο μόνος εκπαιδευτής ήμουν εγώ, οι υπόλοιποι που δεν τα κατάφεραν ήταν σε άλλες υπηρεσίες. Έτσι πήρα το πρώτο σχολείο που ήταν 120 υποψήφιοι, αλλά όταν τους έκανα ασκήσεις για να δω την ικανότητά τους, δεν πέρασε κανείς.
Με φωνάζει λοιπόν ο ναύαρχος και μου λέει :
– «Κύριε Καρτελιά γιατί έφυγαν αυτοί; Τι τους κάνεις;»
– «Κύριε ναύαρχε τους κάνω ότι μου έστειλε η πατρίδα να μάθω στην Αμερική», του απάντησα, οπότε με κάλεσε στο γραφείο του για να συζητήσουμε εκτενέστερα.
– «Τι κάνατε στην Αμερική;»
Του λέω μερικά πράματα από τη “hell week” και γυρνά και μου λέει :
– «Βγήκαν 19 από την Αμερική και ένας από το ΝΑΤΟ. Η Αμερική έχει ολυμπιονίκες;»
– «Πάρα πολλούς»
– «Η Ελλάδα έχει;»
– «Εκτός από τον Κωνσταντίνο το διάδοχο στην ιστιοπλοΐα, που έτρεξε με τους Εσκιτζόγλου και το Ζαΐμη, δεν έχουμε άλλους»
– «Αφού δεν έχουμε ολυμπιονίκες, γιατί θέλεις να βγάζεις πρώτης ποιότητας βατραχανθρώπους. Ας βγάζουμε έστω και δεύτερης ποιότητας!»
– «Όχι, κύριε ναύαρχε! Μπορούμε να φτιάξουμε πρώτης ποιότητας, αλλά θα χρειαστούμε κάποια πράγματα κι ένα πρόγραμμα για να το καταφέρουμε»
– «Τι είναι αυτά;»
– «Πρώτον να αλλάξει το φαγητό. Εμείς στην Αμερική τρώγαμε πάρα πολύ καλά»
– «Και ποιοι τρώνε καλά;»
Είχα τις πληροφορίες ότι αυτοί που έτρωγαν καλά ήταν στα νοσοκομεία, όπου είχαν δύο φορές τη βδομάδα κρέας, ενώ έπαιρναν και πρόγευμα, γλυκά, γιαούρτια κ.α. Του λέω λοιπόν ότι στα νοσοκομεία έτρωγαν καλά, οπότε καλεί τον επιμελητή και του λέει : «από αύριο οι βατραχάνθρωποι θα τρώνε διπλή μερίδα ασθενούς!»
Το δεύτερο που του ανέλυσα, ήταν ότι δε μπορούν να κάνουν όλη τη βδομάδα ασκήσεις και τα Σαββατοκύριακα βάρδιες. Πρέπει δύο μέρες να ξεκουράζονται.
Φωνάζει τότε τον υποδιοικητή και του λέει «οι υποψήφιοι βατραχάνθρωποι δε θα κάνουν βάρδιες».
«Τρίτον, επειδή έχουμε πολλά παιδιά γεωργών και ναυτικών, αν μπορούσε η υπηρεσία να τους δώσει ένα επιδοματάκι, έστω για το τσιγάρο τους, θα ήταν ένα καλό κίνητρο.»
– «Πόσα;» μου κάνει…
Εκείνον τον καιρό εγώ έπαιρνα ένα χιλιάρικο, οπότε του λέω «ένα πεντακοσάρικο».
Το κάνει αυτός 600 αμέσως και μου λέει : «μάζεψε άλλους τώρα που θα τρώνε καλά, δε θα κουράζονται και θα έχουν κι ένα χαρτζιλίκι!».
Έτσι, πάλι με την επιτήρηση του ναύαρχου, ξεκινήσαμε με το τζιπάκι και τον οδηγό προσπαθώντας να μην κάνω σκληρές ασκήσεις και μας φύγουν πάλι (γέλια…)
Προχωρήσαμε και βγάλαμε μερικούς για αρχή. Αργότερα χρειάστηκε να φτιαχτεί κι ένας στίβος εμποδίων για να εκπαιδεύονται καλύτερα, όπως γινόταν και στην Αμερική. Εγώ είχα φέρει φωτογραφίες από το στίβο στην Αμερική οπότε βασιστήκαμε εκεί και υπό την επιτήρησή μου τα έφτιαξε ο ναύσταθμος. Στήσαμε λοιπόν ένα νέο, παρόμοιο στίβο. Μάλιστα ήρθε το επιτελείο του ναυτικού, υπουργοί και άλλοι επίσημοι, και θαύμασαν αυτόν το στίβο εμποδίων, όπως και την επίδειξη που με έβαλε να κάνω μπροστά τους ο ναύαρχος. Από τότε ξεκίνησε η σχολή…Και εδώ είχαμε “hell week” και μεγάλες αποχωρήσεις από την εκπαίδευση.
Γιατί φύγατε από εκεί;
Εν τω μεταξύ υπήρχε και μια αδικία όσον αφορά στις προαγωγές. Η νομοθεσία έλεγε ότι ένας για να προαχθεί υπαξιωματικός στον επόμενο βαθμό, πρέπει να έχει τουλάχιστον 18 μήνες θαλάσσια υπηρεσία, ενώ τις άλλες μέρες μπορεί να τις έχει στη στεριά. Εμάς η σχολή ήταν στη στεριά, αλλά το μάθημα ήταν στη θάλασσα. Δηλαδή ο Καρτελιάς μπορούσε να χάσει την προαγωγή γιατί δεν είχε θαλάσσια υπηρεσία. Την είχε τη θάλασσα δίπλα του, αλλά η νομοθεσία δεν έλεγε κάτι τέτοιο.
Άλλαξε τότε η νομοθεσία;
Όχι, οπότε και εγώ υπέβαλα παραίτηση κι έφυγα. Ένα χρόνο με κράτησαν για να με πείσουν να ανακαλέσω την απόφασή μου, αλλά τελικά δεν έγινε. Ήταν λάθος τους. Το ναυτικό πάντα έχει ανάγκη από καλά στελέχη, αλλά να αφήσεις να φύγει ο καλύτερος εκπαιδευτής σου για τη θαλάσσια υπηρεσία; Θα μπορούσαν κάτι να κάνουν. Δεν έγινε όμως τίποτα κι εγώ έφυγα.
Μετά άνοιξες το πρώτο σχολείο;
Μετά άνοιξα το πρώτο σχολείο στην Ελλάδα, αλλά έκανα τρία χρόνια να πάρω άδεια γιατί δεν υπήρχε σχετική νομοθεσία στην Ελλάδα. Βρέθηκαν κάποιοι αξιωματικοί του Λιμενικού που με φώναζαν να κάνω διάφορες δουλειές, γιατί δεν υπήρχαν τότε βατραχάνθρωποι στην αγορά. Έτσι πήγα όταν βούλιαξε ο «Αγαμέμνων» και έπρεπε να δω από κάτω, πήγαινα όταν έκαναν οι δικτάτορες μπάνιο στο Λαγονήσι κι έπρεπε να δω την παραλία από κάτω μην έχει βόμβες, και άλλα διάφορα. Κάποια φορά σε μία συζήτηση με έναν γνωστό μου αντιπλοίαρχο, έτυχε να του πω ότι κάθε σαββατοκύριακο έχουμε πνιγμούς ανθρώπων που καταδύονται γιατί δεν έχουν εκπαίδευση. Σε όλον τον κόσμο υπάρχουν σχολές, εγώ ήμουν εκπαιδευτής βατραχανθρώπων από το Πολεμικό Ναυτικό, και έτσι είχα ζητήσει από το Λιμεναρχείο να μου δώσει άδεια να εκπαιδεύω ανθρώπους για να μην έχουμε ατυχήματα.
Το κατάλαβε το πράγμα ο υπεύθυνος και με ρώτησε σε ποιον ζήτησα την άδεια. Τον κάλεσε μπροστά μου στο τηλέφωνο και τον ρώτησε : «γιατί δε δίνετε στον Καρτελιά άδεια;», οπότε εκείνος του απάντησε «γιατί δεν έχουμε νομοθεσία!»
Κτυπά το χέρι του στην καρέκλα και λέει : «Δώστε του, και φτιάξτε, θέλω να πάρει άδεια αύριο κιόλας!». Κι έτσι ξεκινήσαμε… Αυτός πίστεψε ότι ένας άνθρωπος ικανός να βγάζει βατραχανθρώπους στο Ναυτικό, σίγουρα θα μπορούσε να σώσει μερικά άτομα που πνίγονται άσκοπα στις παραλίες πηγαίνοντας για κατάδυση!
Έτσι ξεκίνησε η πρώτη σχολή;
Ακριβώς. Έβγαλα αρκετά άτομα. Εγώ είχα ένα ιδιότυπο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Έκανα ασκήσεις κατά φαντασία για να τους εμψυχώσω και πήγε πολύ καλά η σχολή. Έβγαλα εκατοντάδες κόσμο και μπορώ να πω με σιγουριά ότι είναι οι καλύτεροι που βουτάνε…
Το 1966 ξεκίνησε η πρώτη αυτή σχολή;
Ναι. Το 1966 ξεκίνησε και συνέχισε αδιάλειπτα μέχρι το 1980 που ήρθαμε εδώ, καθώς δεν προλάβαινα και σταμάτησα. Μετά έκανε μαθήματα η κόρη μου.
Τι θυμάστε από τα πρώτα εκείνα χρόνια της σχολής;
Θυμάμαι που έφερα κομπρεσέρ για να γεμίζουν αέρα, γιατί αυτοί που καταδύονταν πήγαιναν στα εργοστάσια για να τους γεμίζουν αέρα. Οι πρώτοι μαθητές μου ήταν επιστήμονες, όπως γιατροί, δικηγόροι κλπ., και έπρεπε να διδάξω αυτούς που είχαν τη δυνατότητα να μάθουν και τους άρεσε.
Απευθυνόσαστε δηλαδή στον εύπορο κόσμο της τότε εποχής;
Όχι. Σε όλον τον κόσμο. Απλώς έτυχε το πρώτο σχολείο να έχει έξι μαθητές που ήταν όλοι επιστήμονες. Στη συνέχεια έκανα ομάδες στα σχολεία όπου ταίριαζα εργάτες και επιστήμονες μαζί, ώστε να λειτουργεί το μάθημα καλύτερα.
Οι κόρες σας μπήκαν αργότερα στη «δουλειά»;
Η Όλγα είναι εκπαιδεύτρια και μάλιστα πολύ καλή. Η άλλη μου κόρη γνωρίζει να καταδύεται, αλλά δεν είναι εκπαιδεύτρια.
Πώς βάλατε την Όλγα στην κατάδυση;
Ήμουν στην Καστέλα και εκεί είχα το Peugeot όπου έβαζα μέσα τις μπουκάλες και πηγαίναμε στη Βουλιαγμένη για να κάνουμε τα μαθήματα. Είχα φτάσει στον Άλιμο, όταν ξεφυτρώνει από το πίσω κάθισμα το κεφαλάκι της Όλγας, και μου λέει : «είμαι κι εγώ εδώ μπαμπά!».
«Γιατί μπήκες μέσα;»
«Για να έλθω μαζί»
Πήγαμε στο δεύτερο λιμανάκι της Βουλιαγμένης και την άφησα απέξω. Εγώ πήρα τους μαθητές για να ξεκινήσουμε τα μαθήματα, και όσοι τελείωναν τη βουτιά, έβγαιναν στη στεριά.
Κάποια στιγμή που έδειχνα στους μαθητές κάποιες ασκήσεις να κάνουν, ένιωσα κάποιος να μου τραβά το πόδι από το μαχαίρι. Γυρνάω και τι να δω; Η Όλγα που ήταν τότε 6 χρονών είχε βάλει μπουκάλα και πήρε το μαχαίρι για να κυνηγήσει ψαράκια. Η Όλγα της οποίας δεν πρόλαβα να της δείξω. « Έκλεψε» τις ασκήσεις από μένα την ώρα που τις έδειχνα στους άλλους και κατόπιν τα εφάρμοσε.
Μετανιώσατε καθόλου που ακολουθήσατε αυτόν τον κλάδο;
Όχι. Απεναντίας είμαι ευχαριστημένος γιατί πρόσφερα στην κατάδυση κι έχουμε καταφέρει να γλυτώσουμε ζωές από αυτούς που ήταν «ζωηροί». Έχω βοηθήσει την υποβρύχια κατάδυση, τους επαγγελματίες δύτες, τους σπογγαλιείς που ήθελαν να δοκιμάσουν με πιο σύγχρονα μέσα. Τους έδωσα μπουκάλες, και με την προτροπή του υπουργείου ήλθαν σε μένα και τους έκανα σχολείο, οπότε στη συνέχεια ναυτολογήθηκαν για να κάνουν την σπογγαλιεία με μπουκάλες. Μάλιστα θυμάμαι που έβαλα αγγελίες στις εφημερίδες ότι ζητούνται υποψήφιοι να εκπαιδευτούν για σπογγαλιεία με μπουκάλες και είχαμε ένα μεγάλο τσούρμο από αυτούς που έβγαλαν πτυχίο, οι οποίοι στη συνέχεια ναυτολογήθηκαν.
Έπειτα έχω κάνει πολλές ανασκαφές με διάσημους αρχαιολόγους, κυρίως Αμερικανούς, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στην Ελλάδα. Έρχονταν φοιτητές από την Αμερική για να κάνουν πρακτική στις καταδύσεις, και ο Θροκμόρτον, ένας αρχαιολόγος που τον χρηματοδοτούσαν οι Αμερικανοί, υποχρεωνόταν να πάρει 10-15 παιδιά, να τους εκπαιδεύει μια βδομάδα και να τους αφήνει. Έτσι εκπαίδευα φοιτητές από την Αμερική για να μάθουν κατάδυση, να μάθουν πώς και πότε θα κάνουμε έρευνα για αρχαιολογία κ.α. Είναι πολλές οι δραστηριότητες που έχω κάνει. Τι να πρωτοθυμηθώ τώρα;
Κάποια ιστορία από εκείνα τα χρόνια;
Η υποβρύχια αρχαιολογία έχει και αυτή ενδιαφέρον. Κάποια στιγμή ο Θροκμόρτον, ο Αμερικανός αρχαιολόγος που εκπροσωπούσε το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, ήξερε ότι στο νησί και στον κόλπο της Σαπιέντζας είχε βουλιάξει ένα πλοίο που το έλεγαν «Κολομπάι». Αυτό το πλοίο όμως δε φαινόταν με τίποτε με τα γυαλιά από πάνω, αλλά ούτε και με μπουκάλα από κάτω, γιατί ήταν θαμμένο. Έπρεπε όμως να βρεθεί και γι’ αυτό το έψαχναν οι Αμερικάνοι, οι Γάλλοι και οι Άγγλοι που ήταν στο γκρουπ για τις αρχαιολογικές έρευνες της περιοχής, χωρίς να έχουν καταφέρει τίποτε. Όταν μου ζητήθηκε βοήθεια από τον Αμερικάνο, πήρα μια 3μετρη μπετόβεργα από μια οικοδομή, την έκανα μυτερή μπροστά, της έβαλα ένα χερούλι πίσω, πήγα στα πιθανά σημεία που μπορούσε να έχει βουλιάξει το «Κολομπάι» και έβαζα τη «σούβλα» μέσα για να καταλάβω πού υπήρχε άμμος και πού χώμα. Έτσι όταν έφτασα στο σημείο όπου είχε βυθιστεί και θαφτεί το πλοίο, ένιωσα κάτι το διαφορετικό, σαν δηλαδή το σίδερο να έμπαινε κι έβγαινε περίεργα. Αφού έκανα κάποιες κινήσεις στα 10, 15, 20 μέτρα που μπορεί να είχε απλωθεί το ναυάγιο, είπα στον Αμερικάνο ότι βρήκα το πλοίο. Δεν πίστευε στα αυτιά του και αμέσως πήγαμε να δούμε. Τραβήξαμε τη λάσπη από πάνω, κάναμε τομή σε δύο μέτρα βάθος και βρήκαμε όντως ένα πλοίο, αλλά ήταν ένα αυστριακό μπρίκι και όχι το «Κολομπάι». Ένα διαφορετικό ναυάγιο που δεν το ήξερε κανένας!
Κάποια άλλη φορά στη Σαπιέντζα, είχαμε πάει να μετρήσουμε κάποιες κολώνες που τις ήξεραν οι ψαράδες. Αφού τελείωσε η κατάδυση και τα μετρήματα (κάναμε 1400 μετρήματα για να φτιάξουμε τη θέση και την κλίση που είχαν οι 17 κολώνες), έφυγα με το ψαροτούφεκο, χωρίς μπουκάλα, 500 μέτρα πιο μακριά από το συγκεκριμένο σημείο και μέσα σε μια σχισμή βλέπω ένα ροφό. Αν και κάρφωσα το ροφό, μου πήρε τη βέργα μέσα. Έκανα δυο-τρεις βουτιές για να ξεβραχώσω το ψάρι, και όπως έβαζα το χέρι μου για να κρατηθώ, κατάλαβα ότι η πέτρα δεν ήταν ανώμαλη, αλλά τετραγωνισμένη. Ξύνοντας με το μαχαίρι μου, διαπίστωσα ότι ήταν κάτι σαν δεξαμενή ελαιοπιεστηρίου. Θυμόμουν πως στο χωριό που έχουμε τα λιοτρίβια για τις ελιές, έχουν τέτοιες δεξαμενές. Λέω τότε στους Αμερικανούς ότι βρήκα μια τέτοια δεξαμενή. Πάμε λοιπόν να δούμε τι ήταν και διαπιστώθηκε ότι ήταν σαρκοφάγοι!
Το 1967 ανέλαβες την αποκλειστική αντιπροσωπεία του οίκου TECHNISUB Ιταλίας για την Ελλάδα και στη συνέχεια και άλλες αντιπροσωπείες. Πώς μπήκες σε αυτόν το χώρο;
Όσον αφορά στις αντιπροσωπείες, μου τις έδωσαν γιατί ήμουν «της δουλειάς». Είχε γράψει τότε κάποιος στην Technisub στην Ιταλία, για να του δώσει εμπορεύματα στην Ελλάδα. Ήλθε τότε ο υπεύθυνος από την Ιταλία να συζητήσουν και του λέει. «Πού θα επισκευάζετε τα όπλα;». Του απαντά αυτός : «στον Καρτελιά». «Τότε φώναξέ τον να έλθει εδώ, για να δω ότι ξέρει να τα επισκευάζει σωστά».
Με φώναξαν τότε και τους λέω ότι «δε μπορώ να γίνω τεχνίτης κανενός που έχει όπλα, εγώ φτιάχνω όπλα μόνο στους πελάτες μου». Πάει ο Ιταλός σε δεύτερο έμπορο που είχε επίσης ενδιαφερθεί για την αντιπροσωπεία και τον ξαναρωτάει που θα φτιάξει τα όπλα αν χαλάσουν, και του απαντά και αυτός «στον Καρτελιά». Οπότε έρχεται αργότερα και με βρίσκει ο Ιταλός και μου λέει: «με κάλεσαν για να μου δείξουν ότι κάνουν για αντιπρόσωποί μου, αλλά εμένα μου κάνεις εσύ!».
«Ναι αλλά αυτοί μπορεί να έχουν τεράστια ποσά για εισαγωγές»…
«Εσύ τι μπορείς να διαθέσεις;»
Ενώ αυτοί του είχαν πει 5 εκατομμύρια, εγώ του είπα μόλις 300.000.
«Δεν είναι λίγα;», τον ρωτώ.
«Όχι» μου λέει, «θα κάνεις επαναληπτικές!» Έτσι μου έδωσε θάρρος να προχωρήσω και να ξεκινήσω τις εισαγωγές, να φτιάξω αυτό το μαγαζί σε χώρο που να βολεύει τον κόσμο, κοντά στον ηλεκτρικό, στην Πειραιώς και τη Συγγρού. Κατάφερα γρήγορα να κερδίσω την εμπιστοσύνη του κόσμου, ώστε να λένε «άμα θέλω να ψωνίσω, θα πάω στον Καρτελιά». Προσφέρω ένα έργο που δεν το ξέρει κανείς. Επιβλέπω συνεχώς τα παιδιά εδώ στο μαγαζί, και είμαι αυστηρός στο να προσφέρουν ποιότητα και σωστό service. Δε μπορείς να κάνεις τεστ σε μια φιάλη και να κτυπήσεις νούμερα επειδή την είδες καθαρή. Το τεστ πρέπει να γίνει κανονικά και ας είναι αυτή καθαρή. Εδώ όλα γίνονται για την ασφάλεια.
Από πια ηλικία μπορεί να ξεκινήσει κάποιος την κατάδυση;
Από τότε που θα μάθει να κολυμπά. Η κατάδυση είναι πιο εύκολη από το μακροβούτι. Αν πάρεις έναν που δεν ξέρει κολύμπι και τον ρίξεις στα άπατα, θα πνιγεί. Αν του δώσεις όμως μια μπουκάλα, τον ρίξεις στα άπατα και αναπνέει, τότε δεν πνίγεται. Αυτό ήταν άλλωστε και το μυστικό που με οδήγησε στην ειδική «εκπαίδευση» της κυρίας Γεωργίας, της γυναίκας μου, η οποία δεν ήξερε μπάνιο για να βουτήξει. Την έμαθα πρώτα να αναπνέει και να καταδύεται (στην αρχή σε λίγα εκατοστά νερό και στη συνέχεια σε βαθύτερα), τότε που έκανα ανασκαφές, και αργότερα έμαθε μπάνιο.
Τι είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει περισσότερους Έλληνες στην κατάδυση;
Μεγάλο καλό έχει κάνει η τηλεόραση, αφού ο καθένας βλέπει ότι είναι εύκολο, καθώς βουτούν γυναίκες και παιδιά. Βέβαια στα νησιά οι περισσότεροι που βουτάνε είναι ξένοι, που από ότι φαίνεται αυτοί έχουν περισσότερο όρεξη για βουτιά και ξενάγηση. Αυτό γιατί τους λείπει η θάλασσα. Εμείς την έχουμε, αλλά δεν την εκμεταλλευόμαστε. Βέβαια αυτό είναι και στο χαρακτήρα του κάθε ανθρώπου. Εδώ ο εγγονός μου βουτάει από παιδάκι…
Κατά πόσο εμείς εδώ στην Ελλάδα είμαστε έτοιμοι να φιλοξενήσουμε μια μεγάλη μερίδα τουριστών που επιθυμεί την κατάδυση;
Νομίζω ότι είμαστε πανέτοιμοι, αφού υπάρχουν σχολές σε κάθε μεριά της Ελλάδας, τόσο για να μάθουν στους τουρίστες αυτούς κατάδυση, όσο και για να τους ξεναγήσουν σε ενδιαφέροντες τόπους.
Θεωρείται η Ελλάδα καταδυτικός προορισμός;
Ναι, γιατί έχουμε πολύ καθαρά νερά, βυθούς με ενδιαφέρον, σπηλιές με βλάστηση και χρώματα, οπότε αυτοί που βουτούν μένουν ευχαριστημένοι. Εξάλλου οι εκπαιδευτές φροντίζουν να βουτούν σε ωραία μέρη, με κίνηση ψαριών, με τοπικό ενδιαφέρον όπως με την ύπαρξη μιας φώκιας στην Κρήτη κ.α.
Κάποιες συμβουλές;
Να μην προσπαθήσουμε να μάθουμε κατάδυση μόνοι μας, αλλά πάντα κοντά σε έμπειρους εκπαιδευτές. Έτσι δε θα κινδυνέψουμε. Στις μέρες μας, τα μέσα που χρησιμοποιούνται από τις σχολές για κατάδυση, είναι απόλυτα ασφαλή. Πάντα σε ζευγάρι για κατάδυση και με άριστο εξοπλισμό, το οποίο φυσικά πρέπει να συντηρούμε πολύ καλά.
