Γράφει ο Γιώργος Αθανασίου – Μέσα από το βιβλίο του αντιναυάρχου Ιωάννη Τούμπα, Κυβερνήτη του ηρωικού ακρωτηριασμένου «ΑΝΔΡΙΑΣ», «ΕΧΘΡΟΣ ΕΝ ΟΨΕΙ Αναμνήσεις του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου»(1987), το ημερολόγιο του Θωρηκτού «Γ.ΑΒΕΡΩΦ», (Ν.Σταθάκης 1987) και το απόσπασμα, από συνέντευξη του Νίκου Συξέρη, λίγα λόγια, μαζί με ορισμένες πληροφορίες, για τις Ιστορικές στιγμές από την 14η Οκτωβρίου, ημέρα της ιστορικής επιστροφής τους, μετά την 4χρονη σχεδόν απουσία τους από τις Ελληνικές θάλασσες, μέχρι και την 17η Οκτωβρίου ημέρα που παρέλαβε το Θωρηκτό «Γ.ΑΒΕΡΩΦ», από τον Πόρο μεταφέροντας στην πρωτεύουσα, τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου και την κυβέρνησή του.
Από το βιβλίο, ημερολόγιο, του Ι.Τούμπα.
Εις τας 06.00 το πρωί της 13ης Οκτωβρίου του 1944, απέπλεαν από τον λιμένα της Αλεξάνδρειας τα αντιτορπιλλικά της επιχειρήσεως ΜΑΝΑ.
(Σχέδιο επιστροφής του Στόλου).
…. «Ο ΑΝΔΙΑΣ» (χωρίς πλώρη) επικεφαλής, έσπευδε με 18 μίλια προς την πατρίδα.
Ο πρώτος σταθμός μας θα ήτο ο Πόρος, το ωραίον αυτό νησί του Σαρωνικού, με το οποίον ως γνωστόν είναι στενά συνδεδεμένον το Β.Ναυτικόν.
Η Δευτέρα ομάς των Ελληνικών πλοίων, με επί κεφαλής τον ΑΒΕΡΩΦ θα απέπλεε μετά οκτώ ώρας […]
Εις τας 17.00 το απόγευμα της 14ης εφθάσαμεν εις τον Πόρον. Τα αντιτορπιλλικά ηγκυροβόλησαν εις τον νότιον όρμον. Αλλά εμείς, πώς να αγκυροβολήσωμεν; Δεν είχαμεν αγκύρας. Επήγαμε λοιπόν και σαν να είμεθα πτωχοί συγγενείς, παρεβάλαμεν δίπλα εις το ένδοξον Αγγλικόν καταδρομικόν ΑΙΑΣ που μόλις είχε φθάσει.
Μετά δύο ώρας κατέπλευσαν και τα δύο άλλα αντιτορπιλλικά. Μερικές βάρκες με νησιώτες μας πλησιάζουν. Από μίαν απ’αυτές, μας ερωτούν εάν γνωρίζωμεν που υπηρετεί ο δίοπος Τζιώτης. Είναι ο πατέρας του. Πώς να του φωνάξω ότι το παιδί του εσκοτώθηκε ηρωϊκά, επάνω εις αυτό το καράβι που έβλεπε. Δεν μου εκράτησε η καρδιά να του αναγγείλω, έτσι ξερά, τον θάνατον του γυιού του. Του το είπα αργότερα. Αλλά εβιαζόμουν να εξέλθω εις τον Πόρον δια να πατήσω, ύστερα από τριάμισυ ακριβώς χρόνια, το χώμα της Ελλάδος.
Γρήγορα η βενζινάκατός μας ρυμουλκούσα την φαλαινίδα μας, γεμάτην Αξιωματικούς και ναύτας, έσπευδε προς την προκυμαίαν του Πόρου. Οι καλοί νησιώτες μας εχαιρετούσαν με ενθουσιασμόν. Απεβιβάσθημεν εις την πλατείαν. Επί τέλους. Επατούσαμεν χώμα Ελληνικό.
Νομίζω πως όλων μας τα μάτια, ήσαν δακρυσμένα εκείνην την στιγμήν. Δύο βήματα μακρύτερα ήτο το Μνημείον των πεσόντων του Πόρου. Αμέσως, συντεταγμένοι κανονικώς, απενείμαμεν τας τιμάς εις τους ήρωας των παλαιών πολέμων.
Ένα πλήθος κόσμου μας περιβάλλει και μας καλωσορίζει. Μας χαιρετούν, μας αγκαλιάζουν, μας φιλούν, μας ζητωκραυγάζουν. Τι αξέχαστες στιγμές.
Εμείς είμεθα σαστισμένοι, συγκεκινημένοι, δακρυσμένοι. Δίπλα μου είναι ο υποκ. μηχ. Παπαφραντζέσκος, αυτός που έχει χάσει το χέρι του. Είναι Ποριώτης και ψάχνει να ιδή τους δικούς του.
Ο Δήμαρχος του Πόρου κ.Σαμπάνης σπεύδει να μας προϋπαντήση και να μας αναγγείλη ότι: Ο Παπά Επιφάνιος σας περιμένει εις την Μητρόπολιν, διά να κάνη δοξολογίαν. Τριγυρισμένοι από εκατοντάδες νησιωτών, προχωρούμεν προς την εκκλησίαν του Αγίου Γεωργίου.
Μαζί μου είναι ο Σπένσερ, ο Αμερικανός Ναυτικός Ακόλουθος και ο Μπύφορτ Τζώνς, ο συγγραφεύς του «The Greek Trilogy». Καθώς ανεβαίνομεν προς την κορυφήν, όπου είναι η εκκλησία, τα παράθυρα των σπιτιών ανοίγουν και οι Ποριώτισες μας ραίνουν με άνθη από τις γλάστρες τους.
Οι ξένοι σαστίζουν, δεν επερίμεναν ποτέ τόσον θερμήν υποδοχήν. Τα αυθόρμητα αισθήματα των λαμπρών Ποριωτών συγκινούν και αυτούς τους ξένους και τόσον ώστε σε κάποια στιγμή να βλέπω τον Σπένσερ να σκουπίζει με τρόπον τα μάτια του.
Όταν πλησιάζωμεν προς την εκκλησίαν, περνούμε κάτω από το σπίτι του Παπαφραντζέσκου. Η μητέρα του τον βλέπει και ρίχνεται επάνω του.
-Παιδί μου.
-Μητέρα. Είναι το μόνο που ημπορεί να αρθρώση ο Παπαφραντζέσκος.
Καθώς η μητέρα του τον αγκαλιάζει, αντιλαμβάνεται ότι λείπει το ένα χέρι του γυιού της.
-Το έχασα στον πόλεμο μητέρα, αλλά είμαι καλά.
Η μητέρα του τον κυτά στα μάτια και χαϊδεύει με τα δυο της χέρια το άδειο μανίκι του γυιού της.
-Παιδί μου, του λέγει με λαχανιασμένη φωνή. Μη σε νοιάζει για το χέρι σου, γιατί τώχασες πολεμώντας για την Ελλάδα.
-Είμαι υπερήφανη για σένα.
Όλοι όσοι παρέστημεν εις την σκηνήν αυτήν, είμεθα κατασυγκεκινημένοι.
Ο Παπαφραντζέσκος μας κυττάζει υπερήφανος δια την μητέρα του. Αλλά δεν είναι μόνον αυτός υπερήφανος. Είμεθα και όλοι εμείς οι άλλοι υπερήφανοι, διά την Ελληνίδα Μητέρα.
Ο Μπύφορτ Τζωνς, εις τον οποίον έκαμε μεγάλην εντύπωσιν η σκηνή αυτή, την περιγράφει λεπτομερώς εις το βιβλίο του.
Εις την πύλην της εκκλησίας μας περιμένει, με τον Σταυρόν εις το χέρι, ο εφημέριος αρχιμανδρίτης κ.Επιφάνιος Καλαφάτης.
-Καλωσωρίσατε ελευθερωταί μας.
Με συγκίνησιν φιλώ τον Σταυρόν. Η εκκλησία γεμίζει μέχρις ασφυξίας. Αρχίζει η δοξολογία. Η βαθειά και μελωδική φωνή του αρχιμανδρίτου κ.Καλαφάτη προσδίδει περισσοτέραν μυστικοπάθειαν εις την τελετήν. Μετά το πέρας της δοξολογίας, ο αρχιμανδρίτης μας προσφωνεί με ολίγους εμπνευσμένους λόγους.
Αμέσως κατόπιν λαμβάνει τον λόγον ο Δήμαρχος κ.Ν.Σαμπάνης. Μας απευθύνει τον χαιρετισμόν της ωραίας πόλεώς του και κατόπιν, με μίαν χειμαρώδη ευγλωττίαν και ένα εξαίρετον θάρρος, ξετυλίγει εμπρός μας, το δράμα της Πατρίδος μας. Το δράμα που έχει φέρει το Ε.Α.Μ. Δεν έχω λησμονήσει τους λόγους του εκείνους.
-Είμεθα όλοι, βροντοφωνεί, εναντίον εκείνων που αντιτίθενται εις την ένωσιν του Ελληνικού λαού.
-Και οφείλω να προσθέσω ότι γνωρίζομεν καλά ότι, όλοι αυτοί δεν αποτελούν παρά μίαν μικράν και άτιμον μειονότητα.
Μία φωνή ακούεται, αλλά δεν ημπορώ να ξεχωρίσω εάν ήτο συγκατάνευσις ή διαμαρτυρία. Οι πάντοτε εθνικόφρονες Ποριώτες είχαν πληρώσει, ατυχώς σκληρά, τα πατριωτικά των αισθήματα. Προ ολίγων μόλις μηνών το Ε.Α.Μ. είχεν εκτελέσει, μετά φρικτά βασανιστήρια, τον Δήμαρχον Πόρου, τον αείμνηστον Παπαντωνίου.
Έπρεπε να ομιλήσω τώρα και εγώ. Είπα ολίγα λόγια που με μεγάλην δυσκολίαν ημπόρεσα να προφέρω. Πάντοτε αγαπούσα τον Πόρον και τους Ποριώτες. Οι ναυτικοί είμεθα συνδεδεμένοι με το ωραίο αυτό νησί.
Ο ιδικός μου σύνδεσμος όμως έγινε πολύ μεγαλύτερος, από την στιγμήν που το πρώτον Ελληνικόν χώμα που επάτησα μετά την απελευθέρωσιν, ήτο το χώμα του Πόρου. Με μίαν εξαιρετικήν θέρμην, μας περιποιούνται εις την παραλίαν οι καλοί νησιώτες. Επιστρέφομεν ευτυχισμένοι εις τα καράβια μας, ενώ ηχούν ακόμη εις τα αυτιά μας οι ενθουσιώδεις ζητωκραυγαί των Ποριωτών………….
Απόσπασμα από το ημερολόγιο του Θωρηκτού «Γ.ΑΒΕΡΩΦ», με συμπληρώσεις.
Την 15η Οκτωβρίου και ώρα 13.40 το θωρηκτό με κυβερνήτη τον Θ. Κουντουριώτη, υιό του ήρωα των Βαλκανικών πολέμων, πλέει για το Φαληρικό όρμο. Λόγο εκρήξεως νάρκης και βυθισθέντος του «Ν/Α ΚΩΣ», χωρίς όλο το πλήρωμά του να προλάβει να χαρεί το ταξίδι της επιστροφής, το πλοίο αλλάζει ρότα και κατευθύνεται προς τον Πόρο, όπου και αγκυροβολεί στις 16.15 Στις 16.40 παρέβαλλαν στην δεξιά πλευρά τα «Ν/Α ΚΑΡΤΕΡΙΑ» και «ΠΑΤΜΟΣ» από τα οποία μεταφέρθηκαν επί του Πλοίου ένας νεκρός, οι τρεις τραυματίες και οι περισυλλεγέντες ναυαγοί του βυθισθέντος την πρωία «Ν/Α ΚΩΣ». Στις 18.35 έγινε στο Πόρο η αποβίβαση του νεκρού, ενώ επιβιβάστηκαν σε αυτό οι αρχές του τόπου με τον ιερέα του νησιού.
Οι επόμενες ώρες είναι ώρες υπερηφάνειας και αγαλλίασης, μετά από 4 χρόνια σκληρού πολέμου πείνας και καταπίεσης από το φασιστικό καθεστώς της Ναζιστικής Γερμανίας, έφτασαν οι στιγμές της Εθνικής Ανάτασης και για τους κατοίκους του Πόρου, οι οποίοι με όποιο μέσο διέθεταν *Φ* *4* έπλευσαν στο «Γ.ΑΒΕΡΩΦ» όπου και επιβιβάστηκαν στο πλοίο, σαν να επιβεβαίωναν με τον τρόπο αυτό, ότι αυτό που ζούσαν δεν ήτανε όνειρο, αλλά πραγματικότητα. ( οι φωτογραφίες αψευδής μάρτυρας). Μετά τις στιγμές του ξέφρενου ενθουσιασμού που έζησαν την προηγουμένη μέρα, με την άφιξη του «ΑΝΔΡΙΑΣ», σήμερα ήλθε η στιγμή να ζήσουν από κοντά και αγγίξουν το πλοίο θρύλο του Ελληνικού Ναυτικού.
(Ένα μικρό ατύχημα κατά την ώρα του μεγάλου ενθουσιασμού. Όταν οι βάρκες με τους Ποριώτες είχανε πλησιάσει το «Γ.ΑΒΕΡΩΦ», από το πλοίο πετούσαν στα σκάφη διάφορα είδη όπως σοκολάτες, κονσέρβες και άλλα είδη. Μία από τις κονσέρβες κτύπησε το κεφάλι του κυρ. Μιχάλη Χατζηπέρου με αποτέλεσμα να βρεθεί φασκιωμένος για μερικές ημέρες).
Την επομένη στις 08.10, “εις τάξιν απάρσεως, ” και την 08.20 αναχώρηση του πλοίου ξανά για το Φαληρικό Όρμο, όπου αποβιβάσθηκαν οι βρετανοί στρατιώτες αλλά και πολεμικό υλικό. Ενώ την επομένη 17η Οκτωβρίου το Θωρηκτό «Γ.ΑΒΕΡΩΦ» κατευθύνεται και πάλι προς τον Πόρο προπορευόμενου αγγλικού πολεμικού. Στις 08.29 αγκυροβολούνε στο λιμάνι του Πόρου (Μοναστηριού), όπου είχανε προσορμιστεί πολλά πλοία ελληνικά και συμμαχικά.
Στο νησί ήδη είχε φτάσει, προερχόμενος από τον Τάραντα της Ιταλίας με το καναδικό Κ/Δ HMCS PRINCE DAVID ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου με μέλη της κυβέρνησή του, όπου οι κάτοικοι τον υποδέχθηκαν με ένα φρενήρη ενθουσιασμό και μίλησε στην κεντρική πλατεία προς τον λαό του Πόρου. (Δυστυχώς η μοναδική φωτογραφία που βρίσκεται στο αρχείο μου από την ημέρα αυτή είναι στην παραλία του Πόρου με τον Γεώργιο Γεωργίου Παπανδρέου (ετεροθαλή αδελφό του Ανδρέα) και τον σημαιοφόρο Νίκο Συξέρη). Στις 09.15 επέβη στο πλοίο ο υποναύαρχος Κ.Αλεξανδρής.
Στις 11.05 ανατινάχθηκαν 2 νάρκες από αυτές που ήτανε διάσπαρτες στο Σαρωνικό. Στις 11.28 επιβιβάσθηκε στο πλοίο ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Γ.Παπανδρέου μαζί με το Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ η πάντα του πλοίου παιάνιζε εμβατήρια. Φ 2
Στις 12.00 το πλοίο αναχώρησε για το Φαληρικό Όρμο, ενώ στις 12.50 εψάλει δοξολογία επί του πλοίου παρουσία του Υπουργικού Συμβουλίου και λοιπών επισήμων.
Στις 15.28 το «Γ.ΑΒΕΡΩΦ» αγκυροβόλησε στον Όρμο του Φαλήρου. Κατά πληροφορίες, η Ελληνική Σημαία η οποία αναρτήθηκε στον ιστό της Ακρόπολης, κατά την εκεί μετάβαση του πρωθυπουργού Γ.Παπανδρέου την επομένη, ήτανε η σημαία του Θωρηκτού «Γ.ΑΒΕΡΩΦ», και από τότε η σημαία αυτή έχει τις ίδιες διαστάσεις.
Ακολουθεί συνέντευξη του Νίκου Συξέρη από το βιβλίο του
Α.Κ.Δημητρακόπουλου « Οι Πολεμιστές του Ναυτικού Θυμούνται » κατά την 17η Σεπτεμβρίου του 2009. Εδώ υπάρχουν μερικές διαφορές με τα αναφερόμενα στο ημερολόγιο και με τις προφορικές αναφορές.
[…]Μπαίνοντας στο Σαρωνικό, η δύναμη του *Αβέρωφ *κατέπλευσε στον Πόρο, για να ολοκληρωθεί η διάνοιξη διαύλου στο ναρκοπέδιο που ήταν ποντισμένο στις προσβάσεις του Πειραιά. Μάλιστα προσέκρουσαν σε νάρκες και βυθίστηκαν με πολλά θύματα δύο Βρετανικά και δύο Ελληνικά ναρκαλιευτικά τα* Κάσος* και *Κώς*.
Στον Πόρο το *Αβέρωφ* αγκυροβόλησε νότια από το στενό προς την μεριά του Μοναστηριού. Στις 17 Οκτωβρίου το πρωί κατέπλευσε το Βρετανικό Καταδρομικό, *Prince* *David* στο οποίο επέβαινε ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου και μέλη της Κυβέρνησης, προκειμένου να επιβούν στο *Αβέρωφ*. Αμέσως μετά την επιβίβαση, ήταν προγραμματισμένη μια δοξολογία και μια μικρή τελετή Την δοξολογία θα έκανε ο Αρχιμανδρίτης του Ναυτικού Διονύσιος Νικολόπουλος .Με έστειλε, λοιπόν ο Βαλτινός με μία βενζινάκατο στο *Prince* *David**, *για να φέρω τον Παπανδρέου και τους υπουργούς που τον συνόδευαν.
Ο Παπανδρέου με ανέμενε στο επάνω πλατύσκαλο της κλίμακας του Βρετανικού πλοίου. Ανέβηκα, τον χαιρέτησα και του ανέφερα ότι η βενζινάκατος ήταν στην διάθεσή του για να τον μεταφέρει στο *Αβέρωφ* όπου τον περίμεναν.
Με αγκάλιασε και με φίλησε σταυρωτά τρεις φορές, προφέροντας κάθε φορά τη λέξη «Πατρίς». Συγκινήθηκα.
Κατέβηκε στην άκατο και με ρώτησε αν θα ήταν δυνατόν να περάσει πρώτα από τον Πόρο για να χαιρετήσει τον κόσμο. Άλλο που δεν ήθελα καθώς ήμουν Ποριώτης και είχα εκεί τους γονείς μου. Τραβήξαμε λοιπόν για τον Πόρο όπου Δήμαρχος ήταν ο θείος μου και νονός μου Χρήστος Συξέρης πρώην αξιωματικός μηχανικός του Ναυτικού της εποχής των Βαλκανικών πολέμων και μετέπειτα Αρχιμηχανικός του Στόλου.
Οι Ποριώτες κατέβηκαν στην παραλία με σημαίες και οι καμπάνες χτυπούσαν χαρμόσυνα. Βγήκε ο Παπανδρέου στο νησί έπιασε συζήτηση με τους Ποριώτες και στο τέλος εξεφώνησε έναν ωραίο λόγο. Στη συνέχεια επέβη στο *Αβέρωφ* όπου έλαβε χώρα η προγραμματισμένη δοξολογία και η τελετή.
Το μεσημέρι, αποπλεύσαμε από τον Πόρο και μετά από λίγες ώρες αγκυροβολήσαμε στον όρμο του Φαλήρου. Πάλι σε μένα έπεσε ο κλήρος να είμαι λέμβαρχος της ακάτου που έβγαλε στο Πασαλιμάνι τον Παπανδρέου και τα μέλη της Κυβέρνησης. Η υποδοχή που το συγκεντρωμένο πλήθος τους επιφύλαξε ήταν μεγαλειώδης[…]
Ευχαριστώ τον φίλο Γιάννη Μανιάτη για τις πολύτιμες πληροφορίες του.
Γιώργος Αθανασίου
Πηγή: POROS NEWS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου