Μνημείο πεσόντων του Ιερού Λόχου του Χριστόδουλου Τσιγάντε

Τίτλος έργου: Μνημείο πεσόντων του Ιερού Λόχου του Χριστόδουλου Τσιγάντε
Θέση: Πεδίον του Άρεως
Έτος Κατασκευής: 1981
Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο με ανάγλυφες χάλκινες διακοσμήσεις
Καλλιτέχνες: Πέτρος Μωραΐτης & Κωνσταντινος Παλαιολόγος
 

Το ηρώο στην τυπολογία της στήλης, αποτελείται από μαρμάρινη στήλη πλαισιωμένη από επίσης μαρμάρινες παραστάδες. Στην πρόσοψη και την πίσω πλευρά της στήλης βρίσκονται επιγραφές και ορειχάλκινες ανάγλυφες διακοσμήσεις. Εδράζεται σε βαθμιδωτό βάθρο και η όλη σύνθεση καταλαμβάνει το κέντρο μιας μικρής στρογγυλής πλατείας. Στην πρόσοψη, στο πάνω μέρος της στήλης υπάρχει ανάγλυφο το ορειχάλκινο έμβλημα του Ιερού Λόχου (ένα αλεξίπτωτο και δύο φτερά) και από κάτω αναγράφεται: «ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ 1942 – 1945». Λίγο πιο χαμηλά, σε ένθετη μαρμάρινη πλάκα, αναγράφονται οι βαθμοί, τα ονοματεπώνυμα και οι ημερομηνίες θανάτου των πεσόντων: 

 

ΕΠΕΣΑΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ 

 

ΑΝΘ/ΓΟΣ ΑΛΓΑΜΙΣΗΣ Ι. 22-2-1943
ΑΝΘ/ΣΤΗΣ ΛΑΦΟΓΙΑΝΝΗΣ Α. 19-3-43
ΙΛΑΡΧΟΣ ΜΠΟΥΡΔΑΚΟΣ ΓΡ. 6-4-1943
ΑΝΘ/ΓΟΣ ΚΑΖΟΥΛΛΗΣ ΣΤ. 24-4-1944
ΑΝΘ/ΓΟΣ ΤΣΟΠΕΛΑΣ ΕΥΣΤΡ. 14-7-1944
ΑΝΘ/ΓΟΣ ΜΕΝΕΚΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓ. 14-7-1944
ΔΕΚ. ΨΙΛΛΗΣ Κ. 24-8-1944
ΣΤΡ. ΜΑΝΩΛΑΣ ΣΤΕΡ. 24-8-1944
ΥΠΟΛ/ΓΟΣ ΔΗΜΟΥΛΑΣ ΠΑΝ. 16-10-1944
ΛΟΧ. ΜΠΙΝΙΚΟΣ Ν. 15-10-1944
ΕΠΙΛΟΧ. ΣΚΡΕΚΑΣ Β. 28-10-1944
ΔΕΚ. ΠΟΛΥΚΑΝΔΡΙΩΤΗΣ Ν. 28-10-1944
ΔΕΚ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΟΣ Β. 4-10-1944
ΥΠΟΛ/ΓΟΣ ΧΑΖΤΗΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΕΥΑΓΓ. 12-2-1945
 
ΕΞΑΦΑΝΙΣΘΕΝΤΕΣ ΕΙΣ ΤΥΝΗΣΙΑΝ 10-3-43
ΑΝΘ/ΓΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΔΗΣ Λ.
ΑΝΘ/ΣΤΗΣ ΤΣΑΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ Π.
ΑΣΤΥΦ. ΠΑΓΩΝΗΣ Ν.
 
ΥΠΕΚΥΨΑΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΟΛΕΜΙΚΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΝ
ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ 7
ΟΠΛΙΤΑΙ 2»

 

Σε δεύτερη ένθετη μαρμάρινη πλάκα: «ΨΑΛΜΟΥΣ ΓΙΑ ΣΑΣ ΠΟΙΟΣ ΝΙΩΘΕΙ ΤΕΤΟΙΑ ΔΥΝΑΜΗ; ΤΕΤΟΙΑ ΦΤΕΡΑ ΠΟΙΟΣ ΚΕΡΙΝΑ ΦΟΡΕΙ ΤΟΥ ΙΚΑΡΟΥ; ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΘΑ ΠΕΙ ΤΑ ΚΛΕΑ ΣΑΣ ΛΥΡΑ ΑΙΣΧΥΛΙΑ; ΤΑ ΤΡΟΠΑΙΑ ΠΟΙΟΣ ΟΜΗΡΟΣ ΚΑΙ ΦΟΡΜΙΓΓΑ ΠΙΝΔΑΡΟΥ; Γ. ΣΤΡΑΤΗΓΗΣ». 

Στο κάτω μέρος της στήλης: «ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΤΣΙΓΑΝΤΕΣ 1896-1970». 

 

Στην πίσω όψη και κάτω από τα ανάγλυφα και χάλκινα μετάλλια:

«ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ
ΤΥΝΗΣΙΑ ΑΠΟ 1-2-1943 ΕΩΣ 17-4-1943
ΛΕΡΟΣ ΣΑΜΟΣ > 31-10-1943 > 19-11-1943
ΑΙΓΑΙΟΝ > 7-2-1944 > 9-5-1945»

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΑΙ ΠΕΡΙΠΟΛΟΙ ΕΙΣ ΑΙΓΑΙΟΝ ΣΥΝΟΛΟΝ 207 ΚΑΤΑΔΡΟΜΑΙ ΕΙΣ ΑΙΓΑΙΟΝ

ΨΑΡΡΩΝ 29-3-44 ΣΑΜΟΥ 19-5-44
Ι ΤΜΗΜΑ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ 3-4-44 ΧΙΟΥ 26-5-44
Α’ ΜΟΙΡΑΣ ΑΜΟΡΓΟΥ 27-4-44 ΛΑΓΚΑΔΑΣ ΧΙΟΥ 19-6-44
ΠΑΡΟΥ 9-5-44 ΓΕΡΑΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ 7-8-44
ΙΙ ΤΜΗΜΑ ΚΑΛΥΜΝΟΥ 1-7-44 ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ 7-8-44
Α’ ΜΟΙΡΑΣ ΣΥΜΗΣ 17-4-44 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ 17-8-44
ΚΑΡΠΑΘΟΥ 4-8-44 ΜΥΚΟΝΟΥ 28-9-44
ΙΙΙ ΤΜΗΜΑ ΘΗΡΑΣ 28-8-44 ΣΑΜΟΥ 13-9-44
Α’ ΜΟΙΡΑΣ ΚΩ 7-9-44
ΜΗΛΟΥ 5-12-44 ΜΗΛΟΥ 4-4-45
Β’ ΜΟΙΡΑΣ ΜΗΛΟΥ 22-12-44 ΡΟΔΟΥ ΧΕΙΜΑΡΑΑΣ 2-5-45
ΜΗΛΟΥ 10-4-45 ΡΟΔΟΥ ΣΤΕΛΙ 2-5-45
ΝΑΞΟΥ 15-10-44 ΤΗΛΟΥ 28-10-44
Α’ Β’ Γ’ ΛΗΜΝΟΥ 16-10-44 ΝΙΣΥΡΟΥ 12-2-45
ΜΟΙΡΑΙ ΜΗΛΟΥ 26-10-44 ΤΗΛΟΥ 1-3-45
 

ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΝ ΕΤΕΙ 1981, ΔΑΠΑΝΑΙΣ: ΥΠ. ΕΘΝ. ΑΜΥΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥΝΤΟΣ ΕΡΓΟΝ: ΕΥΑΓ. ΑΒΕΡΩΦ / ΣΧΕΔΙΟΝ: ΛΟΧΑΓΟΥ / ΙΕΡΟΛΟΧΙΤΟΥ, Ι.Κ. ΜΑΝΕΤΑ, ΝΙΚ. Ι. ΒΑΛΑΚΑ

 

Ο Πέτρος Μωραΐτης (Πύργος Τήνου 1913) μαθήτευσε κοντά στον Γιαννούλη Χαλεπά, αλλά και στο εργαστήριο του θείου του, μαρμαρογλύπτη Περάκη. Το 1937 άνοιξε εργαστήριο στην Τήνο. Διετέλεσε καλλιτεχνικός Σύμβουλος των Ενόπλων Δυνάμεων και οργάνωσε εργαστήριο χαλκοπλαστικής – χαλκοχυτικής.

 

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος γεννήθηκε στις Σέρρες το 1939. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, ζωγραφική κοντά στον Μόραλη και γλυπτική κοντά στον Απάρτη. Δίδαξε ανατομικό σχέδιο και πλαστική στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Ο Ιερός Λόχος (Μέσης Ανατολής) ήταν ελληνική στρατιωτική "μονάδα ειδικών δυνάμεων" που συγκροτήθηκε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1942 στη Μέση Ανατολή, και αποτελείτο εξ ολοκλήρου από Έλληνες αξιωματικούς και των τριών όπλων, της τότε Βασιλικής Χωροφυλακής αλλά και από μαθητές της στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, κάτω από την εντολή του συνταγματάρχη Τσιγάντε. Πολέμησε στο πλευρό της βρετανικής ταξιαρχίας SAS στην έρημο της Λιβύης και στο Αιγαίο, καθώς επίσης και με τις ελεύθερες γαλλικές δυνάμεις του στρατηγού Ζακ Φιλίπ Λεκλέρκ (Philippe Leclerc de Hauteclocque| στην Τυνησία. Στη συνέχεια υπό τον διοικητή της μεραρχίας των Νεοζηλανδών στρατηγό Φρέυμπεργκ και τέλος υπό τον Άγγλο ταξίαρχο Τόρυμπουλ, διοικητή της βρετανικής ταξιαρχίας καταδρομών έλαβε μέρος σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και απελευθέρωσης νήσων Αιγαίου. Αποσυγκροτήθηκε τον Αύγουστο του 1945, ενώ απετέλεσε τον πρόδρομο των σύγχρονων ελληνικών ειδικών δυνάμεων. Γενικά η δράση του Ιερού Λόχου ήταν κυρίως επιχειρήσεις καταδρομικές και εκκαθαριστικές με σημαντικά αξιόλογα αποτελέσματα, τόσο στη Β. Αφρική, όσο και ιδιαίτερα στο Αιγαίο. Μετά από την απελευθέρωση των ηπειρωτικών περιοχών της Ελλάδας (τον Οκτώβριο του 1944), ο Ιερός Λόχος συνέχισε την δράση του ενάντια στις υπόλοιπες γερμανικές δυνάμεις στα νησιά του Αιγαίου μέχρι το τέλος του πολέμου, τον Μάιο του 1945. Τον Ιούνιο, ο Λόχος επέστρεψε στην Αίγυπτο πριν αποσυγκροτηθεί, με μια τελετή στην Αθήνα, στις 7 Αυγούστου του 1945. Κατά τη διάρκεια της τελετής, η σημαία του Ιερού Λόχου παρασημοφορήθηκε με το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο της Ελλάδος, τον χρυσό σταυρό της ανδρείας και τον Ελληνικό πολεμικό σταυρό Α' Τάξεως. Σήμερα η σημαία του εκτίθεται στο Πολεμικό Μουσείο στην Αθήνα. Οι απώλειες του Ιερού Λόχου σε όλη την διάρκεια ύπαρξής του ανήλθαν σε 25 νεκρούς, 56 τραυματίας, 3 αγνοουμένους και 29 ομήρους. Στον Ελληνικό στρατό, η παράδοση του Ιερού Λόχου συνεχίστηκε αρχικά από τους Λόχους Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ), που ιδρύθηκαν το 1946 οι οποίοι στη συνέχεια μετεξελίχθηκαν στις Δυνάμεις Καταδρομών και σήμερα, στις σύγχρονες Ελληνικές Ειδικές Δυνάμεις.

 

Ο Χριστόδουλος Τσιγάντες ήταν Έλληνας στρατηγός, πρώην κινηματίας που όμως αμνηστεύθηκε. Κεφαλληνιακής καταγωγής, γεννήθηκε στη Ρουμανία στις 30 Ιανουαρίου του 1897. Εισήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία και απεφοίτησε το 1916. Μόλις εξήλθε της Σχολής έλαβε μέρος στο κίνημα της Θεσαλονίκης το 1916, στη Βεσσαραβία και στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Στη συνέχεια φοίτησε στη Γαλλική Σχολή Πολέμου στο Παρίσι και με την επιστροφή του στην Ελλάδα έλαβε ενεργό μέρος με το βαθμό του αντισυνταγματάρχη στο κίνημα 1ης Μαρτίου 1935, ως κύριο μέλος της μυστικής επαναστατικής "Ελληνικής Στρατιωτικής Οργάνωσης" (ΕΣΟ) (1933-1935), με συνέπεια, μετά την αποτυχία του κινήματος, να συλληφθεί και να δικαστεί στις 31 Μαρτίου 1935 από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών επί εσχάτη προδοσία μαζί με άλλους κινηματίες όπου και καταδικάστηκε σε "ισόβια δεσμά" με συνεπαγόμενη την ποινή της στρατιωτικής καθαίρεσης σε απλό στρατιώτη, που πραγματοποιήθηκε δημόσια στις 2 Απριλίου 1935 στους τότε στρατώνες πεζικού (σημερινό πάρκο Ελευθερίας). Μετά όμως την Παλινόρθωση ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ του απένειμε χάρη από την οποία και διακόπηκε η περαιτέρω έκτιση ποινής, όχι όμως της επαναφοράς του. Ζήτησε τότε να του επιτραπεί να εγκατασταθεί στο εξωτερικό, όπου και του δόθηκε η άδεια. Από το 1940 μέχρι το 1941 υπηρέτησε στη Λεγεώνα των Ξένων στη Λιβύη και στην Ερυθραία. 

Μετά την αυθόρμητη παρουσίασή του στην "ελεύθερη ελληνική κυβέρνηση", στο Κάιρο, του δόθηκε από τον βασιλιά αμνηστία της καθαίρεσης όπου και ταυτόχρονα ανακλήθηκε με τον τελευταίο βαθμό που κατείχε, στις τάξεις του ελληνικού στρατού 1942, αναλαμβάνοντας τη διοίκηση του Ιερού Λόχου της Μέσης Ανατολής κατά την περίοδο 1942 - 1945 τόσο στις επιχειρήσεις της Λιβύης και της Τύνιδας, όσο και της Δωδεκανήσου. 

Με το τέλος του πολέμου, ανέλαβε το1945 στρατιωτικός Διοικητής Αρχιπελάγους και κατά τη διάρκεια 1945-1947 Αρχηγός της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής στα Δωδεκάνησα. 

Την περίοδο εκείνη προάχθηκε στο βαθμό του ταξιάρχου και τέλος ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής Ευβοίας όπου και αποστρατεύθηκε κατόπιν αιτήσεώς του την 1η Μαΐου του 1948 λαμβάνοντας το βαθμό του υποστρατήγου. 

Τιμήθηκε με πλείστα παράσημα από τον βασιλιά Γεώργιο Β΄, τον βασιλιά Παύλο, καθώς και με συμμαχικά. Ακολούθως διετέλεσε σχολιαστής διαφόρων εφημερίδων (Έθνος, Νέα, Ελευθερία, κ.ά.) παρόλο που έπασχε από υπέρμετρη μυωπία. 

Την περίοδο 1950-1953 ανέλαβε Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας. Επίσης στις βουλευτικές εκλογές των ετών 1950, 1956 και 1958 πολιτεύθηκε ως υποψήφιος με το Κόμμα των Φιλελευθέρων χωρίς όμως επιτυχία. Το 1970 ευρισκόμενος στην Τρίπολη ασθένησε σοβαρά και με μέριμνα της τότε κυβέρνησης μεταφέρθηκε στην Αθήνα και στη συνέχεια στο Λονδίνο όπου και πέθανε στις 12 Οκτωβρίου 1970. 

Η σορός του αποτεφρώθηκε στη βρετανική πρωτεύουσα. 

 

Πηγή: athenssculptures