1994: Τραγωδία με δασοκομάντος στη Δράμα

Ελικόπτερο της Αεροπορίας Στρατού συνετρίβη στη Δράμα, παίρνοντας μαζί του δέκα ζωές

Tον Αύγουστο του 1993 συγκροτήθηκε από το υπουργείο Γεωργίας το 1ο Τάγμα Ειδικών Δυνάμεων Δασοπυρόσβεσης. Μετά από ταχύρυθμη και επίπονη εκπαίδευση 160 ωρών στο στρατόπεδο του Μεγάλου Πεύκου από Καναδούς ειδικούς, που έδωσαν έμφαση όχι μόνο στην κατάσβεση, αλλά και στην διαβίωση στην ύπαιθρο, 200 δασοκομάντος, πρώην άνδρες των ειδικών δυνάμεων, στελέχωσαν το «Τάγμα της Φωτιάς».

Οι καθημερινές «μάχες» τους δεν στηρίζονταν τόσο στα αεροσκάφη τύπου “Huey”, που ήταν ήδη γερασμένα και κατά γενική ομολογία ακατάλληλα για δασοπυρόσβεση, αλλά στην άμεση επέμβαση μικρών, ευέλικτων πεζοπόρων ομάδων, που έμπαιναν στη φωτιά, εκεί όπου δεν μπορούσαν να φτάσουν εναέρια μέσα και υδροφόρα οχήματα. Οι πέντε ομάδες των 40 ατόμων είχαν έδρα στην Αθήνα, την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, την Καβάλα και την Σκιάθο. Καθήκον τους είχαν να επέμβουν εγκαίρως και να προλάβουν τη φωτιά εν τη γενέσει της, πριν πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

Η πυρκαγιά που ξέσπασε στις 15 Σεπτεμβρίου 1994 σε ορεινό δύσβατο σημείο στα όρια των νομών Καβάλας και Δράμας σήμανε «συναγερμό» στο κλιμάκιο του τάγματος στην Καβάλα. Ο 37χρονος λοχαγός Θεόκλητος Καλφόπουλος, πιλότος της Αεροπορίας Στρατού, ο 30χρονος αρχιλοχίας Δημήτριος Σκουντάς και ο 27χρονος επιλοχίας Δημήτρης Κωστόπουλος επιβιβάστηκαν στο “Huey” μαζί με επτά δασοκομάντος από την 3η Ταξιαρχία Αεροπορίας Στρατού, τους οποίους άφησαν λίγο αργότερα κοντά στις πύρινες εστίες.

 

Με συνεχείς ρίψεις νερού πάνω από τα μέτωπα της πυρκαγιάς, συνέδραμαν τις προσπάθειες των επίγειων δυνάμεων να θέσουν υπό έλεγχο τη φωτιά. Είχε πλέον σουρουπώσει όταν το ελικόπτερο παρέλαβε το πεζοπόρο τμήμα του τάγματος για να επιστρέψει στη βάση του. Όμως σε μια απόκρημνη πλαγιά δύο χιλιόμετρα από το χωριό Τερψιθέα του δήμου Νικηφόρου Δράμας το ελικόπτερο «βρήκε» σε καλώδια της ΔΕΗ, με αποτέλεσμα να συντριβεί και να πάρει και τις δέκα ζωές που μετέφερε.

Ο 32χρονος Μανώλης Λιάπης, οι 28χρονοι Αντώνης Σφυνιάς και Γιώργος Τζιαγκίδης, ο 27χρονος Βαγγέλης Κουτσογιώργης, ο 26χρονος Μανώλης Κεσικιάδης, ο 23χρονος Γρηγόρης Αδάμος και ο 22χρονος Χρήστος Κρικόπουλος ανασύρθηκαν νεκροί, όπως και το τριμελές πλήρωμα. Αυτή τη φορά η μοίρα δεν στάθηκε γενναιόδωρη με τον λοχαγό Θεόκλητο Καλφόπουλο, ο οποίος το 1980 είχε γλιτώσει από την πτώση ελικοπτέρου στο οποίο επέβαινε ως συγκυβερνήτης, ενώ ο χειριστής είχε χάσει τη ζωή του.

Τα συντρίμμια του ελικοπτέρου μεταφέρθηκαν στο 307 Τάγμα Συντηρήσεων Αεροπορικού Υλικού στο Στεφανοβίκειο Μαγνησίας, όπου η επταμελής επιτροπή εμπειρογνωμόνων από την Αεροπορία Στρατού αναζήτησε τα αίτια της τραγωδίας. Όπως διαπιστώθηκε, η μονάδα καυσίμου και τα συστήματα του ελικοπτέρου λειτουργούσαν κανονικά. Σύμφωνα με το πόρισμα που συντάχθηκε λίγες ημέρες αργότερα, το δυστύχημα προκλήθηκε λόγω πρόσκρουσης του ελικοπτέρου σε καλώδια μεταφοράς υπερυψηλής τάσης της ΔΕΗ και οφειλόταν σε ανθρώπινο λάθος και σε μη συμμόρφωση στους κανόνες ασφαλείας πτήσεως. Το “Huey” πετούσε μέσα σε χαράδρα και με φωτισμό που δεν επέτρεπε την επισήμανση εμποδίων, καθώς είχε ήδη αρχίσει να σουρουπώνει. Το πόρισμα, πάντως, δεν διευκρίνιζε τους λόγους που πετούσε τόσο χαμηλά, ούτε γιατί βρισκόταν πολύ έξω από την πορεία του προς το ελικοδρόμιο του Αμυγδαλεώνα Καβάλας. Το ρίσκο του πιλότου; Η προσπάθειά του να αποφύγει το βουνό για να προλάβει έστω 1-2 ρίψεις νερού ακόμη; Κανείς δεν έμαθε ποτέ…

 

Το πόρισμα δόθηκε στη δημοσιότητα δέκα χρόνια μετά το δυστύχημα, κι ενώ είχε ήδη έρθει στο φως επίσημο έγγραφο του Γενικού Επιτελείου Στρατού, σύμφωνα με το οποίο το ελικόπτερο δεν ήταν κατάλληλο για ρίψεις νερού και κατά συνέπεια για κατάσβεση πυρκαγιών. Η σύζυγος του λοχαγού Καλφόπουλου, που έμεινε να μεγαλώνει μόνη το ανήλικο παιδί τους, χαρακτήρισε «απαράδεκτο» το πόρισμα, δηλώνοντας με οργή ότι «άλλοι ευθύνονταν που το ελικόπτερο πετούσε εκείνη την ώρα».

Στην κομματιασμένη ερασιτεχνική κάμερα του Γιώργου Τζιαγκίδη βρέθηκε άθικτη η κασέτα με πλάνα από τη μάχη με τις φλόγες. Ήταν απλώς η διάθεση για να κρατηθούν ζωντανές οι μνήμες, ή διαίσθηση;… Σε ένα βίντεο – αφιέρωμα στο «Τάγμα της Φωτιάς», που επιμελήθηκαν συνάδελφοι των αδικοχαμένων δασοκομάντος αναφερόταν μεταξύ άλλων: «Τελικά ποια ήταν τα κίνητρα αυτών των ανθρώπων; Ήταν το φρόνημα, το ήθος, η αγάπη για τη φύση και τον συνάνθρωπο, ήταν ο συνάδελφος που μοιράστηκαν το τελευταίο καπάκι νερού από το παγούρι. Ήταν οι έλληνες χωρικοί που χειροκροτούσαν και τους πετούσαν λουλούδια, όταν το “Huey” πετούσε πάνω από το χωριό. Δεν ήταν θεοί, ούτε αλάνθαστοι, όμως εκπαιδεύτηκαν και έδρασαν με τον σωστό τρόπο».

Ο πιο αποτελεσματικός, ίσως, θεσμός στα σώματα ασφαλείας καταργήθηκε το 1998, όταν η ευθύνη της δασοπυρόσβεσης πέρασε από την Δασική Υπηρεσία στο Πυροσβεστικό Σώμα. Στο σημείο της συντριβής του ελικοπτέρου δημιουργήθηκε ηρώο προς τιμήν των θυμάτων της τραγωδίας, ενώ 24 χρόνια μετά, τον Σεπτέμβριο του 2018, το όνομα του πιλότου Θεόκλητου Καλφόπουλου δόθηκε σε πάρκο στα Πεύκα Θεσσαλονίκης, όπου έμενε με τη σύζυγό του και το γιο τους Φοίβο.