Η Πλατεία Τερψιθέας

Οι πλατείες της Τερψιθέας

Η Πλατεία Τερψιθέας (μια πλατεία κάποτε) είναι μια από τις πιο σημαντικές πλατείες στο κέντρο του Πειραιά. Σήμερα η ορθότερη απόδοση θα ήταν "οι πλατείες της Τερψιθέας" αφού χωρίζονται οριζόντια και κάθετα τόσο από την Ηρώων Πολυτεχνείου όσο και από την 2ας Μεραρχίας (πρώην Αιγέως) με αποτέλεσμα να σχηματίζουν τέσσερις (4) διαφορετικές πλατείες που έχουν και διαφορετικά χαρακτηριστικά. Στις παλαιότερες γενιές ήταν περισσότερο γνωστή με το όνομα Περιβολάκια.

Η πλατεία τερψιθέας σημαντική ως προς την θέση της αφού ένωνε δύο διαφορετικά λιμάνια (το εμπορικό λιμάνι με το Πασαλιμάνι το τουριστικό λιμάνι δηλαδή) αλλά και δύο διαφορετικούς κόσμους αυτόν του λιμανιού (της τρούμπας), του λιμανιού, της νύχτας, της θάλασσας (θα μπορούσαμε να δώσουμε εκατοντάδες ονόματα) και αυτόν της αστικής τάξης της πόλης αφού από το ύψος της πλατείας και προς το Πασαλιμάνι συναντούσε κανείς τα πιο όμορφα κτήρια επιφανών ανθρώπων που σήμερα τα περισσότερα στέκονται παρατημένα με την δικαιολογία του "διατηρητέου".  

Πιο εξειδικευμένα θα λέγαμε ότι η ανατολική Τερψιθέα (η άνω πλατεία δηλαδή) είναι αυτή που κοιτάει προς πασαλιμάνι ενώ η δυτική πλευρά (η κάτω) αυτή που κοιτάει προς εμπορικό λιμάνι. Λέμε πάνω και κάτω πλευρά γιατί κάποτε όταν η πλατεία ήταν μία υπήρχαν μαρμάρινα σκαλάκια που χώριζαν την πάνω και την κάτω πλευρά της. 

Η εξερεύνηση αρχίζει: 

Εαν προσπαθούσαμε να εξερευνήσουμε οπτικά την πλατεία τερψιθέας με την φορά του δείκτη ενός ρολογιού τότε φανταστείτε έναν τεράστιο λεπτοδείκτη να μας δείχνει ακριβώς. Αυτό το ακριβώς πέφτει πάνω στο άγαλμα του ήρωα των ιμίων Παναγιώτη Βλαχάκου. Πολλοί είναι αυτοί που τον γνωρίζουν ώς τον ήρωα του πολεμικού μας ναυτικού αντιπλοίαρχο Βλαχάκο, λίγοι όμως γνωρίζουν ότι υπήρξε ναυτοπρόσκοπος στον πειραιά (1ο σύστημα ν/π πειραιά) και για αυτό τον λόγο δύο φορές τον χρόνο (28η Οκτωβρίου και 25η Μαρτίου) όλοι οι πρόσκοποι πειραιά μετά την παρέλαση βρίσκονται κάτω από το άγαλμά του για να του αποδώσουν τιμές και να βγάλουν τις απαραίτητες φωτογραφίες εκεί ως δείγμα ότι δεν τον ξέχασαν.

Μέχρι το 1968 στην πλατεία Τερψιθέας απέδιδαν τιμές σε ένα ιδιωτικό μνημείο το οποίο είχε στηθεί με μέριμνα των ναυτιλιακών εταιρειών, το μνημείο του "Αφανούς ναύτη" την ιστορία του οποίου μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Δεν πρέπει να ξεχάσουμε να αναφέρουμε ότι σε αυτό το σημείο υπάρχει αφιερωματική πλάκα με την οποία η πλατεία Τερψιθέας μετονομάζεται σε πλατεία Κων/νου Καραμανλή (ακολουθώντας τις γνωστές τακτικές δημάρχων χρόνια τώρα που μετονομάζουν τα πάντα σε ένδειξη πίστης σε κάποια  πλαστική σημαία κόμματος. Προτιμητέα ονόματα: Καραμανλής, Παπανδρέου, Ελ. Βενιζέλου και Ηρ. Πολυτεχνείου αναλόγως πολιτικών πεποιθήσεων).

Στο και πέντε (λίγο πιο δεξιά δηλαδή). Το πρώτο αξιόλογο κτήριο που θα συναντούσατε επί της πλατείας θα ήταν η Ευαγγελική εκκλησία Πειραιά η οποία βρίσκεται επί ενός μικρού δρόμου την Γλάδστωνος (στον αριθμό 11). Δεξιά κι αριστερά το συγκρότημα των πλατειών της Τερψιθέας περικλείονται από δύο μικρούς δρόμους σχεδόν πεζόδρομους θα λέγαμε την Γλάδστωνος και την Παλαιολόγου.

 

Στην Δεύτερη πλατεία:

 Εαν το φανταστικό ρολόι μας έδειχνε και τέταρτο τότε θα βλέπαμε το εγκαταλειμένο πλέον κτήριο των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων "Πλάτων" του Παπαϊωάννου. Το σχολείο αυτό (επί της Γλάδστωνος κι αυτό αλλά κάτω από την ηρώων πολυτεχνείου) κάποτε θεωρείτο ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία στον Πειραιά αλλά ο οικονομικός μαρασμός του Πειραιά που τον χτύπησε πολλά χρόνια πριν από την έλευση του μνημονίου, έκλεισε το σχολείο αυτό όπως και τα περισσότερα στην περιοχή του Πειραιά. 

 

Συνεχίζοντας την περιήγηση κάτω από την ηρώων πολυτεχνείου και εδώ πρέπει να πούμε ότι η κάτω πλευρά της Τερψιθέας, σώθηκε χάρη στον αγώνα των κατοίκων της περιοχής, όταν το 1999 απέτρεψαν τον Δήμο (που όπως ξέρουμε πάντα φροντίζει για το καλό μας) που επιθυμούσε την ανέγερση γκαράζ χωρητικότητας 450 θέσεων. 
 Πριν όμως ο Δήμος να προβεί στην επίσημη δήλωση περί ανέγερσης του γκαράζ τότε, είχε φροντίσει περίτεχνα να εγκαταλείψει τους κήπους της Τερψιθέας στην τύχη τους και σωροί σκουπιδιών είχαν συσσωρευτεί στα παρτέρια τους ώστε να προκληθεί δυσφορία στον κόσμο και να καταπιεί εύκολα το γκαραζ (για αυτό και εαν δείτε κάτι παρόμοιο σε οποιαδήποτε περιοχή του Πειραιά να ξέρετε ότι τίποτα δεν είναι στην τύχη, για όλα υπάρχει μια σκοπιμότητα από πίσω).

 

Εδώ οφείλουμε να πούμε ότι στον κήπο μπροστά από τον πλάτωνα υπάρχει παιδική χαρά στην οποία ελπίζω να ξαναδούμε παιδιά να παίζουν εντός αυτής. 
Και λέω ελπίζω γιατί πολύ λίγο καιρό πρίν λίγο πιο κάτω λειτουργούσε παράρτημα του ΟΚΑΝΑ με αποτέλεσμα το να φέρει κάποιος το παιδί του ανάμεσα στο πλήθος αυτών των δυστυχισμένων ανθρώπων, ισοδυναμούσε με αυτοκτονία.

Στην τρίτη πλατεία:

Προχωράμε και φτάνουμε στο παρά είκοσι. Στην τρίτη από τις τέσσερις πλατείες που απαρτίζουν την Τερψιθέα. Θεωρώ ότι η τρίτη είναι η πιο πράσινη από όλες. 
Κάποτε η Πλατεία Τερψιθέας ήταν καταπράσινη, ένας μικρός βοτανολογικός κήπος. 
Είχε συντριβάνια, άκουγες τον ήχο του νερού ενώ μικρός ακόμα θυμάμαι τα κλουβιά στην κάτω πλευρά που είχαν ωδικά πτηνά, παπαγαλάκια, παγώνια, πάπιες, χήνες αλλά και κύκνους να λιάζονται ελεύθεροι, ενώ κουλουρτζήδες πούλαγαν κουλούρια περισσότερο για να ταίζουν τα παιδιά τις πάπιες. 
Ήταν ας πούμε μια μικρογραφία του Εθνικού κήπου που υπάρχει σήμερα στην Αθήνα.  Σήμερα ελάχιστα δένδρα έχουν μείνει και αυτά μάλλον βρίσκονται σε αυτό το σημείο.

  
Εδώ στον τρίτο κήπο δηλαδή για κάποιον λόγο που από λίγοι έως πολλοί λίγοι γνωρίζουν έχει τοποθετηθεί και μια πλάκα το 2004 με αφιέρωση στο "παγκόσμιο Στεφάνι Ελιάς". Αφιερωμένο τι; ο συγκεκριμένος κήπος; και οι τέσσερις πλατείες, η πλάκα μόνη της; 

Στο βιοκλιματικό κτήριο:

Βρισκόμαστε ήδη στα αριστερά (πεζόδρομο Παλαιολόγου) και περίπου στην θέση παρά τέταρτο συναντάμε ένα μεγάλο κτήριο κατασκευασμένο από γιαλί. Πρόκειται για το βιοκλιματικό κτήριο ιδιοκτησίας Γιώργου Goodman.

Η φωτο είναι από http://www.glasscon.com/projects.aspx

Από την "Κάσσα" στον Οίκο Ναύτου:

Αφήνοντας το σύγχρονο αυτό κτήριο ανεβαίνουμε στην θέση παρά δέκα όπου και συναντούμε τον Οίκο Ναύτου ή ότι έχει απομείνει από αυτόν μετά την κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων (το φαγοπότι βαπτίστηκε κατάρρευση ασφαλιστικού).

Δεν έχουμε να πούμε τίποτα άλλο για τον "Οίκο Ναύτου" παρά μόνο ντροπή για το γεγονός ότι πρόκειται για έναν θεσμό που ξεκίνησε ουσιαστικά πριν και από το 1821 με τον θεσμό της "κάσσας". 
Κάσσα ήταν ένα κοινό ταμείο τα έσοδα του οποίου προέρχονταν από τα πλοία που εκτελούσαν δρομολόγια στο εξωτερικό και με τα λεφτά που μάζευαν βοηθούσαν τους ναυτικούς που ήταν άρρωστοι, φτωχοί, άνεργοι ή τις οικογένειές τους. 
Την "κάσσα" διαχειρίζονταν η Δημογεροντία και όλα αυτά σώζονται ως καταγραφές χρεωγράφων της προεπαναστατικής ακόμα ελλάδας. 
Αυτή την "κάσσα" οι σύγχρονοι δημογέροντες την έβαλαν σε κάσα και την έκαναν μια ωραία κηδεία.

 Δεκαεπτά Σφαίρες για έναν άγγελο:
 

Στο τελευταίο σημείο μας (θέση παρά πέντε) πρίν ολοκληρώσουμε την πλήρη περιστροφή της πλατείας βρίσκουμε το άγαλμα της 17χρονης Ηρώς Κωνσταντοπούλου. 
Εκτελέστηκε στην Καισαριανή το 1944 από τους Γερμανούς, αφού πρώτα βασανίστηκε στην οδό Μέρλιν από την κομαντατούρ (είναι φίλοι μας οι γερμανοί και τα μνημόνιά τους είναι για το καλό μας). 
Ήταν μέλος της ΕΠΟΝ και μόλις που είχε προλάβει να τελειώσει τις γυμνασιακές της σπουδές. Η ζωή και η δράση της γυρίστηκαν ταινία με τίτλο "17 σφαίρες για έναν άγγελο". 

Ο γύρος της Τερψιθέας κλείνει με την οδό Κολοκοτρώνη που βρίσκεται στο πάνω μέρος της στην οποία βρίσκουμε αυτό το όμορφο διατηρητέο σε φωτογραφία του 1982

Το κτήριο Χριστοπούλου που έχει κριθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ ως παραδοσιακό 

Η Τερψιθέα το 1884 όπως είχε σχεδιαστεί. Έμοιαζε με την Πλατεία Συντάγματος αφού χωρίζονταν σε άνω και κάτω τμήμα που ενώνονταν με σκαλάκια. Επί της Λεωφόρου Σωκράτους περνούσε αρχικά ιππήλατος και αργότερα ατμήλατος σιδηρόδρομος

Σπάνιο επιστολικό δελτάριο της Πλατείας Τερψιθέας - PIREE PLACE TERPSITHEA

Πηγή: pireorama.blogspot.com