της Υποπλοιάρχου ε.α. Ουρανίας Πανταζίδου
Το συγκλονιστικό κατόρθωμα του
αντιτορπιλικού ΑΔΡΙΑΣ κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πόλεμου μέσα από το
ημερολόγιο του Υποπλοιάρχου Κωνσταντίνου Σωτηρίου: Νύχτα 22ας Οκτωβρίου 1943...
Ήταν Οκτώβριος του 2006, όταν δέχτηκα τιμητική πρόσκληση από το Λύκειο
Ελληνίδων Σύρου για να μιλήσω για τη δράση του Πολεμικού μας Ναυτικού
στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ψάχνοντας για πληροφορίες ήρθε στην κατοχή μου η ομιλία του Σαράντου Καργάκου, που είχε πραγματοποιήσει στο Πολεμικό Μουσείο, με το ίδιο θέμα (www.sa-snd.gr/h07-kargakos.htm).
Στάθηκα σε δυο φράσεις από την ομιλία του κ. καθηγητή. Η πρώτη αναφερόταν στην άγνοια της νέας γενιάς για τη δράση του Πολεμικού (Βασιλικού τότε) Ναυτικού σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Η δεύτερη φράση ήταν αυτή που με καθοδήγησε για το περιεχόμενο της ομιλίας μου. Μάλιστα τότε είχα επικοινωνήσει τηλεφωνικά μαζί του, για να του ζητήσω την άδεια να χρησιμοποιήσω κάποιες πληροφορίες από την ομιλία του.
Έλεγε μεταξύ άλλων ο αείμνηστος ιστορικός Σαράντος Καργάκος:
«…Αν η Αμερική ή άλλο κράτος διέθετε περιστατικό σαν το αντιτορπιλικό "ΑΔΡΙΑΣ", θα είχε γυρίσει 3 και 4 ταινίες, με ήρωα το πλοίο αυτό και οι ταινίες θα είχαν κάνει εισπρακτικό ρεκόρ.
"ΑΔΡΙΑΣ", οι νέοι μας σήμερα αγνοούν τη λέξη και με την έννοια του πλοίου και με την έννοια της αρχαίας πολιτείας που έδωσε το όνομά της στην ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ…
Μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ναζί, το Πολεμικό Ναυτικό ήταν το πρώτο από τους 3 Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων που ανέλαβε πολεμική δράση, καταφεύγοντας στην Αλεξάνδρεια τον Απρίλιο του 1941 και ενώθηκε με τα βρετανικά πλοία. Και ήταν το μόνο σώμα μαζί με την Πολεμική Αεροπορία που δεν υπέστειλε ούτε στιγμή τη σημαία του πολέμου.
Βασίλισσα Όλγα, Κουντουριώτης, Ψαρά, Παπανικολής, Ύδρα, Αετός, Έλλη, Κατσώνης, Γεώργιος Αβέρωφ είναι λίγα από τα πλοία μας που με την ηρωική τους δράση αλλά και με την αυτοθυσία τους δεν επέτρεψαν το Ιταλικό Ναυτικό να κάνει τη Μεσόγειο "μια ιταλική λίμνη", όπως έλεγε ο Μουσολίνι.
Για την πλούσια δράση των Ελληνικών πολεμικών πλοίων από το Μάιο του 1941 έως το 1944, ο Τσόρτσιλ έγραφε "Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, μικρό αριθμητικώς αλλά πολύ μεγάλης αξίας, διεκρίθη στις επιχειρήσεις μας στη Μεσόγειο"».
Μετά από σκέψη κατέληξα να κάνω αναφορά στην ομιλία μου σε δυο ηρωικά πλοία και μέσα από αυτά να τιμήσουμε όλο το Πολεμικό Ναυτικό για τη δράση του στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα δυο πλοία ήταν το αντιτορπιλικό "ΑΔΡΙΑΣ" και το υποβρύχιο "ΚΑΤΣΩΝΗΣ".
Για το μεν πρώτο απευθύνθηκα σε έναν από τους πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής, τον αείμνηστο Αντιναύαρχο Κωνσταντίνο Σωτηρίου (στον πόλεμο ήταν νεαρός Αξιωματικός Πυροβολικού), ο οποίος είχε την καλοσύνη να μου εμπιστευθεί το ημερολόγιό του (μετ΄ επιστροφής) και κάποιες φωτογραφίες, με την παράκληση να μη δημοσιοποιήσω, στη μνήμη των τότε συντρόφων του που είχαν σκοτωθεί, τη φωτογραφία στην οποίαν απεικονιζόταν ο ίδιος. Παράκληση που σεβάστηκα έως και σήμερα…
Έτσι με οδηγό το ημερολόγιο του Αντιναυάρχου Κωνσταντίνου Σωτηρίου θα προσπαθούσα να ξυπνήσω τις μνήμες και να γίνω κοινωνός της μεγάλης περιπέτειας του βαρύτατου «τραυματισμού» του πλοίου "Αδρίας" στις επιχειρήσεις των Δωδεκανήσων και τον αγωνιώδη πλου προς την Αλεξάνδρεια, εκεί όπου είχε καταφύγει η Ελληνική κυβέρνηση μετά την αποδημία του Στόλου.
Για το Υποβρύχιο "Κατσώνης" άντλησα πληροφορίες από το βιβλίο του αείμνηστου Πλοιάρχου Ηλία Τσουκαλά, επίσης πρωταγωνιστή της εποχής εκείνης. Ο Ηλίας Τσουκαλάς κατόρθωσε να γλυτώσει από το βυθιζόμενο κουφάρι του υποβρυχίου και να καταγράψει την περιπέτειά του στο βιβλίο «ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΝ Υ1 ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ»!
Α/Τ ΑΔΡΙΑΣ L-67 - Νύχτα 22ας Οκτωβρίου 1943 - Ημερολόγιο Κωνσταντίνου Σωτηρίου
«…Σε μια ηλικία που οι άνθρωποι γλεντούν την ανεμελιά της νιότης, εμείς οι ολοένα απερχόμενοι επιζώντες του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ζήσαμε εμπειρίες δύσκολες και σκληρές, από αυτές που σημαδεύουν για πάντα τη ψυχή του ανθρώπου. Τότε, η κάθε μας ημέρα θα μπορούσε να ήταν η τελευταία και εβιώσαμε τις πλέον ακραίες εκδηλώσεις της ανθρώπινης φύσεως…
Η Αγγλική φρουρά στη Λέρο έχει άμεση ανάγκη από εφοδιασμό πυρομαχικών. Ο "ΑΔΡΙΑΣ" μαζί με το Βρετανικό πλοίο "ΧΑΙΡΓΟΥΩΡΘ" παίρνουν διαταγή να πλεύσουν στην περιοχή της Καλύμνου με σκοπό να παραπλανήσουν τον εχθρό, ώστε μια δεύτερη ομάδα να φθάσει στη Λέρο για εφοδιασμό της φρουράς.
Ο κυβερνήτης του "ΑΔΡΙΑΣ" Αντιπλοίαρχος Ιωάννης Τούμπας ένας πραγματικός ηγέτης, πριν αποπλεύσουμε μας έδωσε τις τελευταίες οδηγίες και αποχωρών μας είπε:
– Κύριοι, σας εξήγησα ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε εχθρικά πλοία, αεροπλάνα, πυροβολεία και ναρκοπέδια. Ειλικρινώς λυπούμαι που δεν έχω να σας προσφέρω τίποτε περισσότερο.
ΩΡΑ 21.56 και ενώ το πλοίο έπλεε για την αποστολή του συγκλονίσθηκε από ισχυρότατη διπλή δόνηση. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα πραγματικής φρίκης η πρώρα του πλοίου απεκόπη και ο πρώτος πύργος των πυροβόλων εκτινάχθηκε και προσέκρουσε πάνω στη γέφυρα.
Παντού νεκροί και τραυματίες, μερικοί από αυτούς σε θανάσιμο εναγκαλισμό με παραμορφωμένα ελάσματα. Ο Κυβερνήτης, ο οποίος βρισκόταν στη γέφυρα εκτινάχτηκε ψηλά και ξαναέπεσε βαρύς πάνω σ΄ αυτήν ενώ πάνω του έπεφταν διάφορα συντρίμμια.
Γρήγορα αντιληφθήκαμε ότι πέσαμε επάνω σε νάρκη. Στο πλοίο επικρατούσε απόλυτη σιγή, καθώς αντιληφθήκαμε ότι τα πάντα εξαρτιόταν από την γρήγορη και ακριβή εκτέλεση των διαταγών.
Όταν η ησυχία διεκόπη από κάποια αναπόφευκτα βογκητά πόνου, ο Κυβερνήτης ανεφώνησε:
– Μη ξεχνάτε ότι είστε Έλληνες. Και οι δυστυχείς τραυματίες ηρωικά εσίγησαν.
Εκείνη τη στιγμή αντιληφθήκαμε στα δεξιά μας άγνωστο πλοίο. Αμέσως δόθηκε η διαταγή για βολή. Γρήγορα όμως διαπιστώσαμε ότι δεν επρόκειτο για κάποιο άγνωστο πλοίο, αλλά για το αποκομμένο κομμάτι του "ΑΔΡΙΑ".
Εάν αντί για τη διαταγή "Έτοιμοι για βολή" είχε δοθεί το "Αρχίσατε πυρ", τότε θα είχε συμβεί το πρωτοφανές στα παγκόσμια ναυτικά χρονικά, τα πυροβόλα να βυθίσουν την πρώρα του ιδίου πλοίου.
Ο Διοικητής του Βρετανικού πλοίου είδε αμέσως την κακή κατάσταση του πλοίου μας και εσήμανε δυο φορές:
– Κρατήσατε… Θα σας πλευρίσω για να παραλάβω το πλήρωμα. Κατόπιν να βυθίσετε το πλοίο…
Ο Κυβερνήτης του ΑΔΡΙΑΣ, ανένδοτος, αρνήθηκε να εκτελέσει τη διαταγή του Βρετανού Διοικητή.
– Να παραλάβετε τους τραυματίες, το πλοίο δε θα βυθιστεί, θα πλεύσει προς τα τουρκικά παράλια.
Την ώρα εκείνη, ακούστηκε ανατριχιαστικός συριγμός - κάτι σα να ξεφυσούσε ένα τεράστιο κήτος. Το βρετανικό πλοίο εκτινάχτηκε και στη συνέχεια βυθίστηκε αύτανδρο… Προφανώς ήμασταν μέσα σε ναρκοπέδιο.
Με μεγάλο κίνδυνο προσκρούσεως και σε άλλη σε νάρκη, ο κολοβός "ΑΔΡΙΑΣ" κινήθηκε με μεγάλη δυσκολία για την περισυλλογή τυχόν επιζώντων.
Όμως ήταν αδύνατον να παραμείνουμε άλλο στην περιοχή καθώς το πλοίο άρχισε να παίρνει κλίση.
Ο "ΑΔΡΙΑΣ" έπρεπε να πλεύσει προς τα τουρκικά παράλια για να προσαράξει. Που όμως… Χάρτες δεν υπήρχαν, διαλύθηκαν με την έκρηξη. Οι πυξίδες διαλύθηκαν. Ευτυχώς ήταν μια έναστρη νύχτα, οπότε με μικρή απόκλιση πορείας 90 μοιρών από τον Πολικό Αστέρα κινηθήκαμε ανατολικά.
Με μεγάλο κίνδυνο ανατροπής, έπλευσε σχεδόν στα τυφλά μέσα από ναρκοπέδιο και συνέχισε το παράδοξο ταξίδι του και το πρωί της 23ης Οκτωβρίου προσάραξε σε ομαλή παραλία. Το πλοίο προσωρινά σώθηκε.
Όμως το βαριά τραυματισμένο πλοίο δεν θα σωζόταν εάν
Πληροφορηθήκαμε ότι βρισκόμασταν στο χωριό Γκιουμουσλούκ, την αρχαία Μύνδο, γνωστή και μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους για τα πλούσια μεταλλεία αργύρου, εξ ου και το όνομα του χωριού που σημαίνει στα τουρκικά Ασημολίμανο.
Η επαφή μας με τους ντόπιους ήταν ιδιαίτερα φιλική. Ήταν Τουρκοκρήτες που βρέθηκαν εκεί ύστερα από την τραγική ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922. Αυτοί οι άνθρωποι νοσταλγούσαν την πατρίδα τους την Κρήτη και έτρεφαν μεγάλη συμπάθεια προς τους Έλληνες.
Από τη στιγμή της προσάραξης όλοι οι εκτός υπηρεσίας άνδρες με επικεφαλής τον Ύπαρχο, είχαν επιληφθεί το δύσκολο και ανατριχιαστικό έργο του απεγκλωβισμού των τραυματιών, που είχαν την ατυχία να βρεθούν παγιδευμένοι ανάμεσα σε μάζες παραμορφωμένων ελασμάτων.
Δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις ο απεγκλωβισμός δεν κατέστη δυνατός. Αναγκαζόμασταν αρκετούς από αυτούς να τους κρατάμε πιωμένους. Το ιατρείο μας είχε καταστραφεί και ο γιατρός αναγκαζόταν να εκτελεί ακρωτηριασμούς χωρίς νάρκωση. Το μόνο αντισηπτικό που υπήρχε ήταν κάποιες κολόνιες ξυρίσματος.
Σε μια τέτοια επέμβαση καθώς ο γιατρός ήταν έτοιμος να ακρωτηριάσει το χέρι ενός υπαξιωματικού, ο κυβερνήτης αισθάνθηκε την ανάγκη να ενθαρρύνει τον εν λόγω μηχανικό. Τότε αυτός του απάντησε:
– Τόσοι νεκροί κύριε Κυβερνήτα, τι είναι ένα χέρι για την πατρίδα;».
Στο ημερολόγιο υπήρχαν πολλές λεπτομέρειες για την παραμονή του πλοίου στο Γκιουμουσλούκ.
Αξίζει μόνο να τονιστεί μια περιπέτεια που έζησαν ο πρώτος μηχανικός, ο Αξιωματικός Πυροβολικού και ο Άγγλος Σύνδεσμος, οι οποίοι πηγαίνοντας στη Σμύρνη για να επισκεφτούν τον εκεί Άγγλο Ναυτικό Ακόλουθο και έναν επίσης Άγγλο ναυπηγό, συνελήφθησαν από τουρκική φρουρά. Τους έριξαν σ΄ ένα βρωμερό κελί όπου οι χωροφύλακες τους φέρθηκαν βάναυσα και τους αφαίρεσαν όλα τα τιμαλφή τους. Ευτυχώς σε λίγες μέρες απελευθερώθηκαν μέσω της διπλωματικής οδού…
Ένα μήνα περίπου χρειάστηκε να παραμείνουν στις τουρκικές ακτές. Μεταξύ άλλων γράφει στο ημερολόγιό του ο αξιωματικός του Π.Ν. και για το μικρό μνημείο με σταυρό που κατασκεύασαν για τους νεκρούς του πλοίου και στο οποίο ανέγραψαν:
Αφού κατάφεραν να μειώσουν το πρόβλημα ευστάθειας του πλοίου, πήραν την απόφαση να αποπλεύσουν.
«Έπρεπε να φύγουμε για να μην πέσουμε σε άσχημες καιρικές συνθήκες. Έτσι απεφασίσθη ο απόπλους την 1η Δεκεμβρίου.
Ήμασταν προετοιμασμένοι για το χειρότερο. Στην περιοχή έπλεαν 3 ή 4 Γερμανικά Αντιτορπιλικά και 10 Ταχέα Σκάφη που συχνά περιπολούσαν έξω από τον κόλπο του Γκιουμουσλούκ.
Η Ρόδος και η Κως είχαν εγκαταστάσεις ραντάρ, εάν μας εντόπιζαν προτού εισέλθουμε στην ακτίνα των συμμαχικών καταδιωκτικών, δηλαδή κατά το πέρασμα για την Κύπρο, δε θα είχαμε καμία ελπίδα.
Στις 30 Νοεμβρίου είχαμε προσκαλέσει ιερέα για να ψάλει επιμνημόσυνη δέηση και να αποχαιρετήσουμε τους νεκρούς μας.
Και το χάραμα της 1ης Δεκεμβρίου αποχαιρετήσαμε το φιλόξενο όρμο του Γκιουμουσλούκ. Η νύκτα ήταν σκοτεινή και υπήρχε αρκετός κυματισμός. Φανταστείτε τη δυσκολία να προσπαθεί το πλοίο να ταξιδέψει με πρόχειρη πρώρα.
Τα Τουρκικά φυλάκια έβαλαν σποραδικά εναντίον μας. Καθώς πλησιάζαμε στην περιοχή της Κω άναψε ξαφνικά ένας ισχυρότατος προβολέας. Η αγωνία ήταν μεγάλη. Ευτυχώς εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε ένα Γερμανικό νοσοκομειακό και ο προβολέας επικεντρώθηκε στο φωτισμό του διαύλου και έτσι εμείς διαφύγαμε της προσοχής του.
Μόλις ηρεμήσαμε από τη λαχτάρα, ήρθε η επιδείνωση των μετεωρολογικών συνθηκών. Το τμήμα του πλοίου που είχαμε επισκευάσει άρχισε να διαρρέει. Η ευστάθεια του "ΑΔΡΙΑΣ" γινόταν όλο και πιο επικίνδυνη. Ο Άγγλος ναυπηγός έλεγε στον Κυβερνήτη ότι το πλοίο δε θα αντέξει και έπρεπε να εγκαταλειφθεί. Ο Κυβερνήτης άρχισε να ενοχλείται από την πίεση του ναυπηγού, και με αυστηρό τόνο του είπε:
– Σας άκουσα κύριε και σας ευχαριστώ, αλλά ο Κυβερνήτης είμαι εγώ, πηγαίνετε.
Ήταν 06.00 και καθώς πρόβαλε αδύναμο το λυκαυγές, απήχαμε μόλις 20 λεπτά από τον πρώτο προορισμό μας. Τώρα έπρεπε με νύχια και με δόντια να κρατήσουμε το καράβι… Ο Θεός βοηθός.
06.20 Ο "ΑΔΡΙΑΣ" προσάραξε άλλη μια φορά στα τουρκικά παράλια. Σαν μανιακοί το άγημα αποκαταστάσεως βλαβών όρμησαν να αποκαταστήσουν για άλλη μια φορά το υπερήφανο πλοίο.
Δεν έχει πια νόημα να μπούμε σε λεπτομέρειες. Άυπνοι, με έντονες συγκινήσεις πέρασαν 6 ημέρες αγωνίας. Ο πλους προς την Αλεξάνδρεια συνεχίστηκε και καθώς πλησιάζαμε, μας συνεπήρε ένας οργασμός μπουγάδας. Έπρεπε να είμαστε καθαροί και να παραταχθούμε αξιοπρεπώς κατά την είσοδό μας στην Αλεξάνδρεια, όπως αρμόζει σ΄ ένα πολεμικό πλοίο…
6 Δεκεμβρίου 1943, μια ηλιόλουστη ημέρα. Όλοι νιώθαμε τη χάρη του Αγίου Νικολάου περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Με τον παραδοσιακό μικρό σημαιοστολισμό φθάσαμε επιτέλους στην Αλεξάνδρεια.
Περιμέναμε με την άφιξή μας κάποια θερμή υποδοχή από τους Έλληνες συμπολεμιστές μας, που επί 40 ημέρες παρακολουθούσαν με αγωνία την περιπέτειά μας. Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί ποτέ αυτά που ακολούθησαν.
Πρώτο μας πλησίασε το ναρκαλιευτικό "ΣΑΛΑΜΙΣ". Στο κατάστρωμα ήταν παρατεταγμένοι πολλοί ένστολοι Αξιωματικοί και Ανώτεροι Διοικητές. Ακούστηκαν 3 βροντερές ζητωκραυγές. Αξιωματικοί κουνούσαν τα πηλίκιά τους, ενώ δεχόμασταν καταιγισμό πολύ τιμητικών συγχαρητηρίων σημάτων από ολόκληρη την ηγεσία του Ναυτικού μας.
Δεξιά και αριστερά μας πλησίασαν 2 βενζινάκατοι. Ήταν ο Υπουργός των Ναυτικών Σοφοκλής Βενιζέλος και ο Άγγλος Ναύαρχος με τα Επιτελεία τους.
Πρωτοφανές και συγκινητικό να μας υποδέχονται με τέτοιο τιμητικό τρόπο. Ο Άγγλος Ναύαρχος μεταβιβάζει το ακόλουθο σήμα: "Πολύ ευτυχής που σας ξαναβλέπω. Η αποφασιστικότητά σας να σώσετε το πλοίο σας παρακολουθήθηκε με θαυμασμό, σας συγχαίρω για το λαμπρό σας κατόρθωμα".
Χίλια καπέλα σηκώθηκαν στον αέρα καθώς ακούστηκε βροντερά "ΧΟΥΡΑ, ΧΟΥΡΑ, ΧΟΥΡΑ"… Τρεις φορές…
Πρέπει να φανταστείτε το λιμάνι της Αλεξάνδρειας το 1943. Κατάμεστο από συμμαχικά πλοία, πολεμικά και εμπορικά και όλα εκείνο το ηλιόλουστο μεσημέρι του Αγίου Νικολάου, είχαν φορέσει τα καλά τους για να μας υποδεχθούν.
Ζητωκραυγές, σφυρίγματα. Άγγλοι - Πολωνοί - Ολλανδοί - Έλληνες σε μια γιορτή που όμοια δεν έχω ξαναδεί σ΄ όλη την μετέπειτα ναυτική μου σταδιοδρομία.
Ο "ΑΔΡΙΑΣ" στις 6 Δεκεμβρίου ώρα 13.30 κατέπλευσε στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Ο Βρετανός Ναύαρχος, διοικητής της Ανατολικής Μεσογείου, έλεγε στο σήμα που απέστειλε στην Ελληνική Ηγεσία:
– Επιθυμώ να σας εκφράσω εκ μέρους του βρετανικού Β.Ν. τον θαυμασμό μας και την εκτίμησή μας για τη βοήθεια που παρασχέθηκε στον κυβερνήτη και στους άνδρες του πλοίου μας από τους Έλληνες αξιωματικούς και άνδρες. Οι πράξεις τους ήταν σύμφωνες με τις ανώτερες παραδόσεις του Ναυτικού και θα διατηρηθούν για πάρα πολύ καιρό στη μνήμη μας.
Το πλοίο με το ηρωικό προσωπικό του διήνυσε από το Γκιουμουσλούκ έως την Αλεξάνδρεια 730 ολόκληρα ναυτικά μίλια και δεν υπήρξε ούτε ένας που να μην υπερέβη τον εαυτό του.
Ο "ΑΔΡΙΑΣ" τα κατάφερε, γιατί ο Κυβερνήτης μας ήταν αυτός που ήταν!!!».
Μετά τη λήξη του πολέμου ο "Αδρίας" επέστρεψε στην Ελλάδα. Η υποδοχή που του επιφύλαξαν ήταν ενθουσιώδης.
Όλα αυτά τα χρόνια είχα σεβαστεί την παράκληση του αείμνηστου Αντιναυάρχου Κωνσταντίνου Σωτηρίου που μου είχε εμπιστευθεί το ημερολόγιό του μαζί με φωτογραφικό υλικό από το λαβωμένο πλοίο για να τα χρησιμοποιήσω στην επετειακή εκδήλωση. Σήμερα, μετά το θάνατο και των τελευταίων επιζώντων ηρώων του "ΑΔΡΙΑ", δημοσιεύω εκείνη τη φωτογραφία, όπου απεικονίζεται ο ίδιος.
Αιωνία τους η μνήμη… Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος!!!
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
Ψάχνοντας για πληροφορίες ήρθε στην κατοχή μου η ομιλία του Σαράντου Καργάκου, που είχε πραγματοποιήσει στο Πολεμικό Μουσείο, με το ίδιο θέμα (www.sa-snd.gr/h07-kargakos.htm).
Στάθηκα σε δυο φράσεις από την ομιλία του κ. καθηγητή. Η πρώτη αναφερόταν στην άγνοια της νέας γενιάς για τη δράση του Πολεμικού (Βασιλικού τότε) Ναυτικού σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Η δεύτερη φράση ήταν αυτή που με καθοδήγησε για το περιεχόμενο της ομιλίας μου. Μάλιστα τότε είχα επικοινωνήσει τηλεφωνικά μαζί του, για να του ζητήσω την άδεια να χρησιμοποιήσω κάποιες πληροφορίες από την ομιλία του.
Έλεγε μεταξύ άλλων ο αείμνηστος ιστορικός Σαράντος Καργάκος:
«…Αν η Αμερική ή άλλο κράτος διέθετε περιστατικό σαν το αντιτορπιλικό "ΑΔΡΙΑΣ", θα είχε γυρίσει 3 και 4 ταινίες, με ήρωα το πλοίο αυτό και οι ταινίες θα είχαν κάνει εισπρακτικό ρεκόρ.
"ΑΔΡΙΑΣ", οι νέοι μας σήμερα αγνοούν τη λέξη και με την έννοια του πλοίου και με την έννοια της αρχαίας πολιτείας που έδωσε το όνομά της στην ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ…
Μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ναζί, το Πολεμικό Ναυτικό ήταν το πρώτο από τους 3 Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων που ανέλαβε πολεμική δράση, καταφεύγοντας στην Αλεξάνδρεια τον Απρίλιο του 1941 και ενώθηκε με τα βρετανικά πλοία. Και ήταν το μόνο σώμα μαζί με την Πολεμική Αεροπορία που δεν υπέστειλε ούτε στιγμή τη σημαία του πολέμου.
Βασίλισσα Όλγα, Κουντουριώτης, Ψαρά, Παπανικολής, Ύδρα, Αετός, Έλλη, Κατσώνης, Γεώργιος Αβέρωφ είναι λίγα από τα πλοία μας που με την ηρωική τους δράση αλλά και με την αυτοθυσία τους δεν επέτρεψαν το Ιταλικό Ναυτικό να κάνει τη Μεσόγειο "μια ιταλική λίμνη", όπως έλεγε ο Μουσολίνι.
Για την πλούσια δράση των Ελληνικών πολεμικών πλοίων από το Μάιο του 1941 έως το 1944, ο Τσόρτσιλ έγραφε "Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, μικρό αριθμητικώς αλλά πολύ μεγάλης αξίας, διεκρίθη στις επιχειρήσεις μας στη Μεσόγειο"».
Μετά από σκέψη κατέληξα να κάνω αναφορά στην ομιλία μου σε δυο ηρωικά πλοία και μέσα από αυτά να τιμήσουμε όλο το Πολεμικό Ναυτικό για τη δράση του στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα δυο πλοία ήταν το αντιτορπιλικό "ΑΔΡΙΑΣ" και το υποβρύχιο "ΚΑΤΣΩΝΗΣ".
 |
| Αντιτορπιλικό ΑΔΡΙΑΣ L-67 |
Για το μεν πρώτο απευθύνθηκα σε έναν από τους πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής, τον αείμνηστο Αντιναύαρχο Κωνσταντίνο Σωτηρίου (στον πόλεμο ήταν νεαρός Αξιωματικός Πυροβολικού), ο οποίος είχε την καλοσύνη να μου εμπιστευθεί το ημερολόγιό του (μετ΄ επιστροφής) και κάποιες φωτογραφίες, με την παράκληση να μη δημοσιοποιήσω, στη μνήμη των τότε συντρόφων του που είχαν σκοτωθεί, τη φωτογραφία στην οποίαν απεικονιζόταν ο ίδιος. Παράκληση που σεβάστηκα έως και σήμερα…
Έτσι με οδηγό το ημερολόγιο του Αντιναυάρχου Κωνσταντίνου Σωτηρίου θα προσπαθούσα να ξυπνήσω τις μνήμες και να γίνω κοινωνός της μεγάλης περιπέτειας του βαρύτατου «τραυματισμού» του πλοίου "Αδρίας" στις επιχειρήσεις των Δωδεκανήσων και τον αγωνιώδη πλου προς την Αλεξάνδρεια, εκεί όπου είχε καταφύγει η Ελληνική κυβέρνηση μετά την αποδημία του Στόλου.
Για το Υποβρύχιο "Κατσώνης" άντλησα πληροφορίες από το βιβλίο του αείμνηστου Πλοιάρχου Ηλία Τσουκαλά, επίσης πρωταγωνιστή της εποχής εκείνης. Ο Ηλίας Τσουκαλάς κατόρθωσε να γλυτώσει από το βυθιζόμενο κουφάρι του υποβρυχίου και να καταγράψει την περιπέτειά του στο βιβλίο «ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΝ Υ1 ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ»!
 |
| Οι Αξιωματικοί και το πλήρωμα του αντιτορπιλικού ΑΔΡΙΑΣ |
Α/Τ ΑΔΡΙΑΣ L-67 - Νύχτα 22ας Οκτωβρίου 1943 - Ημερολόγιο Κωνσταντίνου Σωτηρίου
«…Σε μια ηλικία που οι άνθρωποι γλεντούν την ανεμελιά της νιότης, εμείς οι ολοένα απερχόμενοι επιζώντες του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ζήσαμε εμπειρίες δύσκολες και σκληρές, από αυτές που σημαδεύουν για πάντα τη ψυχή του ανθρώπου. Τότε, η κάθε μας ημέρα θα μπορούσε να ήταν η τελευταία και εβιώσαμε τις πλέον ακραίες εκδηλώσεις της ανθρώπινης φύσεως…
Η Αγγλική φρουρά στη Λέρο έχει άμεση ανάγκη από εφοδιασμό πυρομαχικών. Ο "ΑΔΡΙΑΣ" μαζί με το Βρετανικό πλοίο "ΧΑΙΡΓΟΥΩΡΘ" παίρνουν διαταγή να πλεύσουν στην περιοχή της Καλύμνου με σκοπό να παραπλανήσουν τον εχθρό, ώστε μια δεύτερη ομάδα να φθάσει στη Λέρο για εφοδιασμό της φρουράς.
Ο κυβερνήτης του "ΑΔΡΙΑΣ" Αντιπλοίαρχος Ιωάννης Τούμπας ένας πραγματικός ηγέτης, πριν αποπλεύσουμε μας έδωσε τις τελευταίες οδηγίες και αποχωρών μας είπε:
– Κύριοι, σας εξήγησα ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε εχθρικά πλοία, αεροπλάνα, πυροβολεία και ναρκοπέδια. Ειλικρινώς λυπούμαι που δεν έχω να σας προσφέρω τίποτε περισσότερο.
 |
| Ο κυβερνήτης του "ΑΔΡΙΑΣ" Αντιπλοίαρχος Ιωάννης Τούμπας |
ΩΡΑ 21.56 και ενώ το πλοίο έπλεε για την αποστολή του συγκλονίσθηκε από ισχυρότατη διπλή δόνηση. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα πραγματικής φρίκης η πρώρα του πλοίου απεκόπη και ο πρώτος πύργος των πυροβόλων εκτινάχθηκε και προσέκρουσε πάνω στη γέφυρα.
Παντού νεκροί και τραυματίες, μερικοί από αυτούς σε θανάσιμο εναγκαλισμό με παραμορφωμένα ελάσματα. Ο Κυβερνήτης, ο οποίος βρισκόταν στη γέφυρα εκτινάχτηκε ψηλά και ξαναέπεσε βαρύς πάνω σ΄ αυτήν ενώ πάνω του έπεφταν διάφορα συντρίμμια.
 |
| Άνδρες της ομοχειρίας του πρώτου πύργου Από δεξιά Ανδρουλάκης, Γρηγοράκης, Ρεντούμης, Ευδαίμων. Εφονεύθησαν κατά την έκρηξη |
Γρήγορα αντιληφθήκαμε ότι πέσαμε επάνω σε νάρκη. Στο πλοίο επικρατούσε απόλυτη σιγή, καθώς αντιληφθήκαμε ότι τα πάντα εξαρτιόταν από την γρήγορη και ακριβή εκτέλεση των διαταγών.
Όταν η ησυχία διεκόπη από κάποια αναπόφευκτα βογκητά πόνου, ο Κυβερνήτης ανεφώνησε:
– Μη ξεχνάτε ότι είστε Έλληνες. Και οι δυστυχείς τραυματίες ηρωικά εσίγησαν.
Εκείνη τη στιγμή αντιληφθήκαμε στα δεξιά μας άγνωστο πλοίο. Αμέσως δόθηκε η διαταγή για βολή. Γρήγορα όμως διαπιστώσαμε ότι δεν επρόκειτο για κάποιο άγνωστο πλοίο, αλλά για το αποκομμένο κομμάτι του "ΑΔΡΙΑ".
Εάν αντί για τη διαταγή "Έτοιμοι για βολή" είχε δοθεί το "Αρχίσατε πυρ", τότε θα είχε συμβεί το πρωτοφανές στα παγκόσμια ναυτικά χρονικά, τα πυροβόλα να βυθίσουν την πρώρα του ιδίου πλοίου.
Ο Διοικητής του Βρετανικού πλοίου είδε αμέσως την κακή κατάσταση του πλοίου μας και εσήμανε δυο φορές:
– Κρατήσατε… Θα σας πλευρίσω για να παραλάβω το πλήρωμα. Κατόπιν να βυθίσετε το πλοίο…
Ο Κυβερνήτης του ΑΔΡΙΑΣ, ανένδοτος, αρνήθηκε να εκτελέσει τη διαταγή του Βρετανού Διοικητή.
– Να παραλάβετε τους τραυματίες, το πλοίο δε θα βυθιστεί, θα πλεύσει προς τα τουρκικά παράλια.
Την ώρα εκείνη, ακούστηκε ανατριχιαστικός συριγμός - κάτι σα να ξεφυσούσε ένα τεράστιο κήτος. Το βρετανικό πλοίο εκτινάχτηκε και στη συνέχεια βυθίστηκε αύτανδρο… Προφανώς ήμασταν μέσα σε ναρκοπέδιο.
Με μεγάλο κίνδυνο προσκρούσεως και σε άλλη σε νάρκη, ο κολοβός "ΑΔΡΙΑΣ" κινήθηκε με μεγάλη δυσκολία για την περισυλλογή τυχόν επιζώντων.
Όμως ήταν αδύνατον να παραμείνουμε άλλο στην περιοχή καθώς το πλοίο άρχισε να παίρνει κλίση.
Ο "ΑΔΡΙΑΣ" έπρεπε να πλεύσει προς τα τουρκικά παράλια για να προσαράξει. Που όμως… Χάρτες δεν υπήρχαν, διαλύθηκαν με την έκρηξη. Οι πυξίδες διαλύθηκαν. Ευτυχώς ήταν μια έναστρη νύχτα, οπότε με μικρή απόκλιση πορείας 90 μοιρών από τον Πολικό Αστέρα κινηθήκαμε ανατολικά.
Με μεγάλο κίνδυνο ανατροπής, έπλευσε σχεδόν στα τυφλά μέσα από ναρκοπέδιο και συνέχισε το παράδοξο ταξίδι του και το πρωί της 23ης Οκτωβρίου προσάραξε σε ομαλή παραλία. Το πλοίο προσωρινά σώθηκε.
Όμως το βαριά τραυματισμένο πλοίο δεν θα σωζόταν εάν
- όλοι οι τραυματίες του δεν λειτουργούσαν με εντυπωσιακή ψυχραιμία, σαν να ήταν ένα απλό γυμνάσιο.
- το άγημα αντιμετωπίσεως βλαβών δεν πετύχαινε, κάτω από φοβερή πίεση να στεγανοποιήσει το λεβητοστάσιο.
- και αν ο ηλεκτρολόγος υπηρεσίας δεν παρέμενε στο ηλεκτροστάσιο μέχρις ότου τα νερά έφθασαν στο στόμα του και έτσι το πλοίο δε στερήθηκε ηλεκτρικού ρεύματος μέχρι την προσάραξή του.
Πληροφορηθήκαμε ότι βρισκόμασταν στο χωριό Γκιουμουσλούκ, την αρχαία Μύνδο, γνωστή και μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους για τα πλούσια μεταλλεία αργύρου, εξ ου και το όνομα του χωριού που σημαίνει στα τουρκικά Ασημολίμανο.
 |
| Ο "ΑΔΡΙΑΣ" στο Γκιουμουσλούκ |
Η επαφή μας με τους ντόπιους ήταν ιδιαίτερα φιλική. Ήταν Τουρκοκρήτες που βρέθηκαν εκεί ύστερα από την τραγική ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922. Αυτοί οι άνθρωποι νοσταλγούσαν την πατρίδα τους την Κρήτη και έτρεφαν μεγάλη συμπάθεια προς τους Έλληνες.
Από τη στιγμή της προσάραξης όλοι οι εκτός υπηρεσίας άνδρες με επικεφαλής τον Ύπαρχο, είχαν επιληφθεί το δύσκολο και ανατριχιαστικό έργο του απεγκλωβισμού των τραυματιών, που είχαν την ατυχία να βρεθούν παγιδευμένοι ανάμεσα σε μάζες παραμορφωμένων ελασμάτων.
Δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις ο απεγκλωβισμός δεν κατέστη δυνατός. Αναγκαζόμασταν αρκετούς από αυτούς να τους κρατάμε πιωμένους. Το ιατρείο μας είχε καταστραφεί και ο γιατρός αναγκαζόταν να εκτελεί ακρωτηριασμούς χωρίς νάρκωση. Το μόνο αντισηπτικό που υπήρχε ήταν κάποιες κολόνιες ξυρίσματος.
Σε μια τέτοια επέμβαση καθώς ο γιατρός ήταν έτοιμος να ακρωτηριάσει το χέρι ενός υπαξιωματικού, ο κυβερνήτης αισθάνθηκε την ανάγκη να ενθαρρύνει τον εν λόγω μηχανικό. Τότε αυτός του απάντησε:
– Τόσοι νεκροί κύριε Κυβερνήτα, τι είναι ένα χέρι για την πατρίδα;».
 |
| Στην ακτή Γκιουμουσλούκ |
Στο ημερολόγιο υπήρχαν πολλές λεπτομέρειες για την παραμονή του πλοίου στο Γκιουμουσλούκ.
Αξίζει μόνο να τονιστεί μια περιπέτεια που έζησαν ο πρώτος μηχανικός, ο Αξιωματικός Πυροβολικού και ο Άγγλος Σύνδεσμος, οι οποίοι πηγαίνοντας στη Σμύρνη για να επισκεφτούν τον εκεί Άγγλο Ναυτικό Ακόλουθο και έναν επίσης Άγγλο ναυπηγό, συνελήφθησαν από τουρκική φρουρά. Τους έριξαν σ΄ ένα βρωμερό κελί όπου οι χωροφύλακες τους φέρθηκαν βάναυσα και τους αφαίρεσαν όλα τα τιμαλφή τους. Ευτυχώς σε λίγες μέρες απελευθερώθηκαν μέσω της διπλωματικής οδού…
Ένα μήνα περίπου χρειάστηκε να παραμείνουν στις τουρκικές ακτές. Μεταξύ άλλων γράφει στο ημερολόγιό του ο αξιωματικός του Π.Ν. και για το μικρό μνημείο με σταυρό που κατασκεύασαν για τους νεκρούς του πλοίου και στο οποίο ανέγραψαν:
ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ
ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΚ ΤΟΥ
ΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟΥ ΑΔΡΙΑΣ
22 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1943
 |
| Το μνημείο υπέρ πεσόντων στο Γκιουμουσλούκ |
Αφού κατάφεραν να μειώσουν το πρόβλημα ευστάθειας του πλοίου, πήραν την απόφαση να αποπλεύσουν.
«Έπρεπε να φύγουμε για να μην πέσουμε σε άσχημες καιρικές συνθήκες. Έτσι απεφασίσθη ο απόπλους την 1η Δεκεμβρίου.
Ήμασταν προετοιμασμένοι για το χειρότερο. Στην περιοχή έπλεαν 3 ή 4 Γερμανικά Αντιτορπιλικά και 10 Ταχέα Σκάφη που συχνά περιπολούσαν έξω από τον κόλπο του Γκιουμουσλούκ.
Η Ρόδος και η Κως είχαν εγκαταστάσεις ραντάρ, εάν μας εντόπιζαν προτού εισέλθουμε στην ακτίνα των συμμαχικών καταδιωκτικών, δηλαδή κατά το πέρασμα για την Κύπρο, δε θα είχαμε καμία ελπίδα.
Στις 30 Νοεμβρίου είχαμε προσκαλέσει ιερέα για να ψάλει επιμνημόσυνη δέηση και να αποχαιρετήσουμε τους νεκρούς μας.
Και το χάραμα της 1ης Δεκεμβρίου αποχαιρετήσαμε το φιλόξενο όρμο του Γκιουμουσλούκ. Η νύκτα ήταν σκοτεινή και υπήρχε αρκετός κυματισμός. Φανταστείτε τη δυσκολία να προσπαθεί το πλοίο να ταξιδέψει με πρόχειρη πρώρα.
Τα Τουρκικά φυλάκια έβαλαν σποραδικά εναντίον μας. Καθώς πλησιάζαμε στην περιοχή της Κω άναψε ξαφνικά ένας ισχυρότατος προβολέας. Η αγωνία ήταν μεγάλη. Ευτυχώς εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε ένα Γερμανικό νοσοκομειακό και ο προβολέας επικεντρώθηκε στο φωτισμό του διαύλου και έτσι εμείς διαφύγαμε της προσοχής του.
Μόλις ηρεμήσαμε από τη λαχτάρα, ήρθε η επιδείνωση των μετεωρολογικών συνθηκών. Το τμήμα του πλοίου που είχαμε επισκευάσει άρχισε να διαρρέει. Η ευστάθεια του "ΑΔΡΙΑΣ" γινόταν όλο και πιο επικίνδυνη. Ο Άγγλος ναυπηγός έλεγε στον Κυβερνήτη ότι το πλοίο δε θα αντέξει και έπρεπε να εγκαταλειφθεί. Ο Κυβερνήτης άρχισε να ενοχλείται από την πίεση του ναυπηγού, και με αυστηρό τόνο του είπε:
– Σας άκουσα κύριε και σας ευχαριστώ, αλλά ο Κυβερνήτης είμαι εγώ, πηγαίνετε.
Ήταν 06.00 και καθώς πρόβαλε αδύναμο το λυκαυγές, απήχαμε μόλις 20 λεπτά από τον πρώτο προορισμό μας. Τώρα έπρεπε με νύχια και με δόντια να κρατήσουμε το καράβι… Ο Θεός βοηθός.
06.20 Ο "ΑΔΡΙΑΣ" προσάραξε άλλη μια φορά στα τουρκικά παράλια. Σαν μανιακοί το άγημα αποκαταστάσεως βλαβών όρμησαν να αποκαταστήσουν για άλλη μια φορά το υπερήφανο πλοίο.
Δεν έχει πια νόημα να μπούμε σε λεπτομέρειες. Άυπνοι, με έντονες συγκινήσεις πέρασαν 6 ημέρες αγωνίας. Ο πλους προς την Αλεξάνδρεια συνεχίστηκε και καθώς πλησιάζαμε, μας συνεπήρε ένας οργασμός μπουγάδας. Έπρεπε να είμαστε καθαροί και να παραταχθούμε αξιοπρεπώς κατά την είσοδό μας στην Αλεξάνδρεια, όπως αρμόζει σ΄ ένα πολεμικό πλοίο…
6 Δεκεμβρίου 1943, μια ηλιόλουστη ημέρα. Όλοι νιώθαμε τη χάρη του Αγίου Νικολάου περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Με τον παραδοσιακό μικρό σημαιοστολισμό φθάσαμε επιτέλους στην Αλεξάνδρεια.
 |
| 6/12/1943: Ο "ΑΔΡΙΑΣ" λαβωμένος μπαίνει στην Αλεξάνδρεια |
Περιμέναμε με την άφιξή μας κάποια θερμή υποδοχή από τους Έλληνες συμπολεμιστές μας, που επί 40 ημέρες παρακολουθούσαν με αγωνία την περιπέτειά μας. Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί ποτέ αυτά που ακολούθησαν.
Πρώτο μας πλησίασε το ναρκαλιευτικό "ΣΑΛΑΜΙΣ". Στο κατάστρωμα ήταν παρατεταγμένοι πολλοί ένστολοι Αξιωματικοί και Ανώτεροι Διοικητές. Ακούστηκαν 3 βροντερές ζητωκραυγές. Αξιωματικοί κουνούσαν τα πηλίκιά τους, ενώ δεχόμασταν καταιγισμό πολύ τιμητικών συγχαρητηρίων σημάτων από ολόκληρη την ηγεσία του Ναυτικού μας.
Δεξιά και αριστερά μας πλησίασαν 2 βενζινάκατοι. Ήταν ο Υπουργός των Ναυτικών Σοφοκλής Βενιζέλος και ο Άγγλος Ναύαρχος με τα Επιτελεία τους.
Πρωτοφανές και συγκινητικό να μας υποδέχονται με τέτοιο τιμητικό τρόπο. Ο Άγγλος Ναύαρχος μεταβιβάζει το ακόλουθο σήμα: "Πολύ ευτυχής που σας ξαναβλέπω. Η αποφασιστικότητά σας να σώσετε το πλοίο σας παρακολουθήθηκε με θαυμασμό, σας συγχαίρω για το λαμπρό σας κατόρθωμα".
Χίλια καπέλα σηκώθηκαν στον αέρα καθώς ακούστηκε βροντερά "ΧΟΥΡΑ, ΧΟΥΡΑ, ΧΟΥΡΑ"… Τρεις φορές…
Πρέπει να φανταστείτε το λιμάνι της Αλεξάνδρειας το 1943. Κατάμεστο από συμμαχικά πλοία, πολεμικά και εμπορικά και όλα εκείνο το ηλιόλουστο μεσημέρι του Αγίου Νικολάου, είχαν φορέσει τα καλά τους για να μας υποδεχθούν.
Ζητωκραυγές, σφυρίγματα. Άγγλοι - Πολωνοί - Ολλανδοί - Έλληνες σε μια γιορτή που όμοια δεν έχω ξαναδεί σ΄ όλη την μετέπειτα ναυτική μου σταδιοδρομία.
Ο "ΑΔΡΙΑΣ" στις 6 Δεκεμβρίου ώρα 13.30 κατέπλευσε στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Ο Βρετανός Ναύαρχος, διοικητής της Ανατολικής Μεσογείου, έλεγε στο σήμα που απέστειλε στην Ελληνική Ηγεσία:
– Επιθυμώ να σας εκφράσω εκ μέρους του βρετανικού Β.Ν. τον θαυμασμό μας και την εκτίμησή μας για τη βοήθεια που παρασχέθηκε στον κυβερνήτη και στους άνδρες του πλοίου μας από τους Έλληνες αξιωματικούς και άνδρες. Οι πράξεις τους ήταν σύμφωνες με τις ανώτερες παραδόσεις του Ναυτικού και θα διατηρηθούν για πάρα πολύ καιρό στη μνήμη μας.
Το πλοίο με το ηρωικό προσωπικό του διήνυσε από το Γκιουμουσλούκ έως την Αλεξάνδρεια 730 ολόκληρα ναυτικά μίλια και δεν υπήρξε ούτε ένας που να μην υπερέβη τον εαυτό του.
Ο "ΑΔΡΙΑΣ" τα κατάφερε, γιατί ο Κυβερνήτης μας ήταν αυτός που ήταν!!!».
Μετά τη λήξη του πολέμου ο "Αδρίας" επέστρεψε στην Ελλάδα. Η υποδοχή που του επιφύλαξαν ήταν ενθουσιώδης.
 |
| Νεαρά Αθηναία προσφέρει άνθη στον Κυβερνήτη του ΑΔΡΙΑ |
Όλα αυτά τα χρόνια είχα σεβαστεί την παράκληση του αείμνηστου Αντιναυάρχου Κωνσταντίνου Σωτηρίου που μου είχε εμπιστευθεί το ημερολόγιό του μαζί με φωτογραφικό υλικό από το λαβωμένο πλοίο για να τα χρησιμοποιήσω στην επετειακή εκδήλωση. Σήμερα, μετά το θάνατο και των τελευταίων επιζώντων ηρώων του "ΑΔΡΙΑ", δημοσιεύω εκείνη τη φωτογραφία, όπου απεικονίζεται ο ίδιος.
 |
| Υποπλοίαρχος Κωνσταντίνος Σωτηρίου |
Αιωνία τους η μνήμη… Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος!!!
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
Δείτε το σχετικό απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ "Η άγνωστη εποποιία του Πολεμικού Ναυτικού 1940-45:
Οι 21 νεκροί του Α/Τ ΑΔΡΙΑΣ:
Κελευστής Αρμενιστής ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ
Υποκελευστής Β΄ Μηχανικός ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΥΔΑΙΜΩΝ
Δίοπος Πυροβολητής ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΟΥΜΗΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΤΖΙΩΤΗΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΜΙΧΑΗΛ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΜΑΚΑΡΙΟΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΠΟΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΑΜΑΡΑΣ
Δίοπος Πυροβολητής ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΓΟΥΔΗΣ
Δίοπος Μηχανικός ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΡΙΤΣΙΝΗΣ
Δίοπος Μηχανικός ΑΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΤΣΑΚΑΛΙΔΗΣ
Δίοπος Νοσοκόμος ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Δίοπος Εσχαρεύς ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΚΟΥΤΕΛΙΑΣ
Ναύτης Μηχανικός ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΥΚΩΝΟΣ
Ναύτης Μηχανικός ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ
Ναύτης Μηχανικός ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΙΣΥΡΙΟΣ
Ναύτης Μηχανικός ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΠΑΚΗΣ
Ναύτης Καταστρώματος ΜΟΣΧΟΣ ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ
Οι νεκροί ενταφιάστηκαν στο Γκιουμουσλούκ. Στις 22 Οκτωβρίου 1947 (τέταρτη επέτειο από το θάνατό τους) κατόπιν συνεννοήσεων με τις τουρκικές αρχές, τα οστά των πεσόντων του ΑΔΡΙΑ επαναπατρίστηκαν. Μετά από μια σεμνή και επιβλητική τελετή που τελέστηκε στον ομαδικό τάφο των νεκρών ναυτικών στο Γκιουμουσλούκ, τα οστά τους μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα με το αντιτορπιλικό ΑΣΤΙΓΞ και τοποθετήθηκαν στο οστεοφυλάκιο του Μνημείου Πεσόντων του Πολεμικού Ναυτικού στο Ν.Ο. Σκαραμαγκά.
Οι φωτογραφίες είναι από το βιβλίο του Κυβερνήτη
του "ΑΔΡΙΑΣ" Ιωάννη Τούμπα «Εχθρός εν όψει 1940-1945».
Πηγή: alexpolisonline
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου