Ευάγγελος Γιάνναρης - Μαρίνος Μητραλέξης

 

Δύο ονόματα όχι τόσο γνωστά, σε μερικούς ίσως και καθόλου. Θα μου πείτε "εδώ έχουμε ξεχάσει ή δεν έχουμε ακούσει τίποτε για άλλους πιο σημαντικούς, αυτούς θα ξέρουμε;". 

Και πράγματι, έτσι είναι. Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν μειώνει την ιστορική (και όχι μόνο) αξία αυτών των δύο ονομάτων. 

Αυτών των δύο Ηρώων. 

Που δεν είναι οι μόνοι στην τεράστια λίστα των Ηρώων τους Έπους του 1940. 

Είναι όμως ξεχωριστοί για την Ιστορία της Πολεμικής μας Αεροπορίας, αλλά και των Ενόπλων Δυνάμεων γενικότερα.

Αφορμή γι' αυτό το "άρθρο" αποτέλεσε μία έρευνα που έκανα κατόπιν "παραγγελίας" και σκέφτηκα ότι θα ήταν κρίμα να μη αποτυπώσω το αποτέλεσμά της με κάποιο τρόπο, κάπου.

Ευάγγελος Γιάνναρης

Ο πρώτος Έλληνας πεσών αξιωματικός του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.
(βάση και της Φ.900/194/250829, Σ.197, 21/10/2005)

Γεννήθηκε το 1916 στην Αθήνα.
Τον Σεπτέμβριο του '36 κατατάχθηκε στο Τμήμα Αεροπόρων της (τότε) Σχολής Αεροπορίας, απ' όπου αποφοίτησε με το βαθμό του Ανθυποσμηναγού (χειριστή) τον Αύγουστο του 1939.

Το ξέσπασμα του πολέμου τον βρίσκει παρατηρητή-πυροβολητή στα αναγνωριστικά αεροσκάφη Henschel HS 126 του 2ου Αυτόνομου Σμήνους Παρατηρήσεως της 3ης Μοίρας Στρατιωτικής Συνεργασίας που έδρευε στο Λεμπέτ (σημερινή Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης).

Το πρωί της 30ής Οκτωβρίου 1940 παίρνει εντολή να απογειωθεί ως τρίτο πλήρωμα ισάριθμων HENSHEL 126 με χειριστή τον Αρχισμηνία Λεωνίδα Τσάντα, με σκοπό να παράσχουν κάλυψη (αναγνώρισης και βομβαρδισμού) στο Μέτωπο που κάλυπτε το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας.
Πραγματοποιούν αρκετές επιτυχείς "εξόδους".
Στην τελευταία (και μοιραία) δύο ελληνικά HS 126 εμπλέκονται με πέντε ιταλικά καταδιωκτικά Fiat CR 42 της 392ης Μοίρας Δίωξης.
Κατά την αερομαχία το αεροσκάφος των Γιάνναρη - Τσάντα δέχεται καταιγισμό πυρών, τα οποία αναγκάζουν τον χειριστή του (μετά από ελιγμούς αποφυγής) να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση με διάτρητο κινητήρα, κοντά στο ύψωμα Προφήτης Ηλίας έξω από το χωριό Βασιλειάδα του Νομού Καστοριάς.

Εκεί, ο Τσάντας αντιλαμβάνεται ότι ο Γιάνναρης είναι νεκρός από τα πυρά που δέχθηκαν. Έτσι, από νωρίς ο Ευάγγελος Γιάνναρης, μπαίνει στο πάνθεον των Ηρώων και καταλαμβάνει τη θέση του πρώτου πεσόντα Έλληνα Αξιωματικού του ιστορικού Έπους του '40.
Η Πατρίδα τίμησε τον Ευάγγελο Γιάνναρη προάγοντας τον μετά θάνατον σε Υποσμηναγό και απονέμοντάς του τον Σταυρό του Ιπταμένου.

Το Νοέμβριο του 2007 σε εκδηλώσεις που γίνονται κάθε χρόνο προς τιμήν του στο χωριό Βασιλειάδα της Καστοριάς τοποθετήθηκε σε πλατεία που πήρε το όνομά του, προτομή του και αεροσκάφος F-104 της Π.Α.

Μαρίνος Μητραλέξης ..

και το κατόρθωμα του, που λάμπρυνε ακόμη περισσότερο την Ιστορία της Π.Α.

Γεννήθηκε το 1916 στον Μίλα Μεσσηνίας.
Τον Οκτώβριο του '36 εισήλθε στην (τότε) Σχολής Αεροπορίας, απ' όπου αποφοίτησε με το βαθμό του Ανθυποσμηναγού (χειριστή) τον Αύγουστο του 1938.
Ο πόλεμος τον βρίσκει να υπηρετεί στην 22α Μοίρα Δίωξης που έδρευε στη Μεγάλη Μίκρα έξω από τη Θεσσαλονίκη η οποία "πετούσε" με καταδιωκτικά αεροσκάφη P.Z.L. P24.

Την 2α Νοεμβρίου 1940 και ενώ η Μοίρα βρισκόταν σε κατάσταση πλήρους επιφυλακής, δίνεται εντολή για άμεση απογείωση των έξι PZL, καθώς δεκαπέντε ιταλικά βομβαρδιστικά Cant Ζ1007 bis Alcione (συνοδεία επτά καταδιωκτικών) της 50ης Αυτόνομης Σμηναρχίας BT, πλησίαζαν στη Θεσσαλονίκη με αποστολή τον βομβαρδισμό της.
Τα ελληνικά PZL εντοπίζουν τα ιταλικά βομβαρδιστικά και αρχίζει σφοδρή αερομαχία.
Η αερομαχία μεταφέρεται λίγο έξω από την Θεσσαλονίκη (περιοχή Λαγκαδά) όπου βρίσκονταν παρατεταγμένα τα ελληνικά αντιαεροπορικά πυροβόλα, τα οποία ενισχύουν από εδάφους την εμπλοκή.

Mια αρχικά άνιση (αριθμητικά) μάχη μετατρέπεται σε εποποιία.
Σε αυτό το γεγονός συμβάλει η πράξη του Υποσμηναγού Μητραλέξη, ο οποίος αφού έχει "αδειάσει" τα πυρομαχικά του πάνω στο τρικινητήριο ιταλικό βομβαρδιστικό, δεν αρκείται σε αυτό (καθώς δεν καταρρίπτεται) και προβαίνει σε εμβολισμό, καταστρέφοντας το πηδάλιο της "ουράς" του ιταλικού βομβαρδιστικού, χρησιμοποιώντας την έλικα του αεροσκάφους του(!).
Το ιταλικό σκάφος μπαίνει σε περιδίνηση και συντρίβεται στο έδαφος.

Το αεροσκάφος του Μητραλέξη με στρεβλωμένη την έλικά του, πραγματοποιεί αναγκαστική προσγείωση κοντά στο χώρο όπου συνετρίβη το ιταλικό βομβαρδιστικό.
Εκεί συνειδητοποιεί ότι από το πενταμελές πλήρωμα οι τέσσερεις είναι σώοι (αφού χρησιμοποίησαν τα αλεξίπτωτά τους), τους συλλαμβάνει (αφού πρώτα τους έχει συστηθεί και χαιρετίσει στρατιωτικά) προτάσσοντας το περίστροφό του, τους επιβιβάζει σε αυτοκίνητο της Χωροφυλακής και τους οδηγεί στη Στρατιωτική Διοίκηση Θεσσαλονίκης (!).

Το εκπληκτικό αυτό περιστατικό γίνεται αμέσως γνωστό στον ελληνικό και ξένο τύπο, ανεβάζει στα ύψη το ηθικό και την υπερηφάνεια της Αεροπορίας μας.
Μάλιστα το περιστατικό αυτό βρήκε γρήγορα μιμητές, δίνοντας στον Μητραλέξη τη φήμη του θρυλικού χειριστή.
Για την παράτολμη αυτή πράξη του, τιμήθηκε με το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, ανώτατη ηθική αμοιβή σε καιρό πολέμου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι ο μοναδικός Έλληνας Αεροπόρος στον οποίο απονεμήθηκε η διάκριση αυτή, ενώ διαρκούσε ο πόλεμος.
Ο Μητραλέξης ασφαλώς δεν αρκέστηκε μόνο σε αυτό, καθώς συνέχισε τα κατορθώματά του και στη συνέχεια του πολέμου.

Ακόμα και ο θάνατος του όμως, δεν υπήρξε άδοξος.
Σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο του '48 όταν το αεροσκάφος Oxford με το οποίο πραγματοποιούσε αναγνωριστική αποστολή στο Αιγαίο, κατέπεσε μετά από βλάβη του κινητήρα, στη θαλάσσια περιοχή της Τήνου, όπου βυθίστηκε.
Του απονεμήθηκε μετά θάνατον ο βαθμός του Αντισμηνάρχου αφού του είχαν αποδοθεί πολλές διακρίσεις για τη δράση του από το 1940 μέχρι το 1945.

Πηγές: kala-strava-paraloga

Ιστορία της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας - Τόμος Γ,
Ιστοσελίδα Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας
..και άλλες αναφορές στο διαδίκτυο.

Ευχαριστώ θερμά το Μουσείο Ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας, για την βοήθεια του στην παροχή έντυπου και ηλεκτρονικού πληροφοριακού υλικού. Επίσης τον Δημήτρη Σαμπάνη για τις φωτογραφίες του μνημείου του Μητραλέξη στο χωριό του (Μίλας Μεσσηνίας).